پس از کنکور؛ «باید» ها و «نباید» ها

دوران کنکور معمولاً یکى از پر تنش‌ترین دوران‌های زندگى است. مطمیناً به خاطر سپردن حجم زیادى از اطلاعات و گوشزد مداوم اطرافیان در مورد مهم بودن این آزمون و تاثیر آن بر آینده شما، استرس زیادى را به شما وارد کرده است.  حال که این آزمون را پشت سر گذاشته‌اید، بدانید دورانى که باید منتظر نتایج بمانید نیز خود دورانى پر استرس محسوب می‌شود؛ بخصوص اگر ندانید که نتایج این آزمون چه خواهد شد، و تا مشخص شدن نتایج، احساس بلاتکلیفى خواهید داشت؛ اما باید بدانید که مهم نیست کنکور را چگونه پشت سر گذاشته‌اید، و در این مقطع، استرس هیچ کمکى به شما نمی‌کند؛ البته حرف زدن در این مورد، بسیار آسان‌تر از عمل کردن به آن است. برخى از شما ممکن است در زمانی که منتظر نتایج اولیه آزمون سراسری هستید، مرحله بعدى را در ذهن خود برنامه‌ریزى کرده باشید، ولى برخى هنوز برنامه خاصى را براى بعد از آزمون سراسری خود نریخته‌اند. به هر حال، واقعیت این است که در نهایت همه باید منتظر نتایج کنکور شوید. اگر شما هم جز آن دسته افرادى هستید که بعد از کنکور همچنان استرس دارند، نگران نباشید! در اینجا راهکارهایى را خواهیم گفت تا در این دوران از استرستان کاسته شود.  

- برخى از افراد، از اینکه بلافاصله با دوستانشان در مورد آزمون سراسری و سؤالات آن صحبت کنند آرام می‌شوند. صحبت در مورد اینکه چه سؤالاتى را درست پاسخ داده و چند درصد اشتباه داشته‌اید و مقایسه خود با دوستانتان، کاری است اشتباه؛ مخصوصاً در مورد آزمونی مانند کنکور که نتایج آن را نمی‌توان به این راحتى حدس زد و یا خود را با دیگران مقایسه کرد. انجام این کار، تنها موجب افزایش بی‌مورد استرس در شما شده و بدون اینکه از نتیجه امتحان خود مطمین باشید، باعث می‌شود که خود را دچار ناراحتى و دلهره کنید. به خاطر داشته باشید که همواره بعد از یک آزمون پر استرس، مغز شما قادر به فکر کردن به صورت منطقى و درست نیست و احتمالاً شما بلافاصله بعد از امتحان، احساس خواهید کرد که عملکردى بسیار بدتر از عملکرد واقعى خود داشته‌اید. به خود فرصت دهید و صبر کنید تا آرام شوید و بعد نتایج آزمون را با خود بررسى کنید. 

- حتى اگر پاسخ صحیح سؤالات را هم بررسی کرده باشید، مطمیناً نمی‌توانید نتیجه اصلى را درست همان طور که هست پیش بینى کنید. همچنین اگر هم مطمین باشید که نتیجه دلخواه خود را نخواهید گرفت، باید به خاطر داشته باشید که همواره انتخاب‌هاى دیگرى هم به غیر از آنچه ایده آل شماست وجود دارد، و بهتر است که همه انتخاب‌ها و گزینه‌هاى موجود را در نظر بگیرید تا بتوانید بعد از مشخص شدن نتایج،  بهترین تصمیم را بگیرید. این فکر اشتباه را که فقط یک انتخاب یا یک رشته خاص می‌تواند موجب موفقیت شما شود، از خود دور کنید.

- به فعالیت و ورزش بپردازید. ممکن است که درست بعد از کنکور، چندان حس و حال اینکه یک ورزش جدى را شروع کنید نداشته باشید، ولى می‌توانید ورزشى متعادل را آغاز کنید؛ بخصوص که بسیارى از کنکوری‌ها در سال آخر تحصیلى خود و قبل از کنکور، از ورزش کردن غافل می‌شوند. ورزش به شما آرامش می‌دهد، در بدن شما آندورفین ایجاد کرده و مانند یک مسکن طبیعى عمل می‌کند. سعى کنید که ورزش‌هاى پر تحرک و هوازى، مانند دویدن، شنا، دوچرخه سوارى و حتى تند راه رفتن را امتحان کنید. ورزش، نه تنها از استرس شما می‌کاهد، بلکه وضعیت خوابتان را نیز بهتر کرده و بر حال عمومى شما نیز تاثیر بسیار مثبتى می‌گذارد. اگر از ورزش کردن روزانه به طور مستمر تنبلی‌تان می‌آید، از برنامه ورزشى چند روز در هفته آغاز کنید.    

 - فعالیت‌هایى را که به آن علاقه‌مند هستید دوباره از سر بگیرید. بسیارى از کنکوری‌ها در سال آخر قبل از کنکور، فعالیت‌هاى خارج برنامه و تفریحى خود را به دلیل حجم درسى بالا کنار می‌گذارند. صرف نظر از نتیجه آزمون سراسری، اکنون وقت آن است که به دلیل درس خواندن‌ها و تلاش‌هایى که براى این آزمون کرده‌اید، خود را تشویق کرده و از  اوقات فراغت خود لذت ببرید و به انجام فعالیت‌هایى که به آنها علاقه‌مندید بپردازید. اکنون بهترین فرصت است تا هنر، موسیقى، نقاشى و هر فعالیت مفیدى را که از انجام آن لذت می‌برید،  دنبال کنید. 

- کارى انجام دهید که شما را بخنداند. فیلم کمدى تماشا کنید و با کسانی که به شما انرژى مثبت می‌دهند معاشرت کنید و این گونه از فشار درسى که در سال‌هاى اخیر روى شما بوده است، دور شوید. مطالعات نشان داده است که احساسات هم درست مانند یک بیمارى ویروسى می‌توانند منتقل شوند. اگر با کسانى باشید که همواره از نتایج امتحان اضطراب دارند و مدام درباره آن صحبت می‌کنند، شما هم به آرامش نخواهید رسید. 

- از نشخوار افکار خود بپرهیزید. نشخوار کردن افکار، یک چرخه معیوب است که باعث می‌شود شما مدام به یک موضوع خاص فکر کنید؛ بدون اینکه موضوع جدیدى براى اضافه کردن به افکارتان وجود داشته باشد. این حالت بعد از امتحان زیاد اتفاق می‌افتد؛ ولى باید به خاطر داشته باشید که نگرانى درباره موضوعى که در مورد آن دیگر کارى از دست شما ساخته نیست، نه تنها تاثیر مثبتى نخواهد داشت، بلکه استرس شما را بیشتر خواهد کرد. روش‌هایى براى مقابله با این چرخه معیوب وجود دارند: اول اینکه به جاى تکرار افکار بیهوده، به دنبال راه حل باشید. نگران بودن در مورد نتایج بد امتحان که گذشته است، هیچ چیز را در مورد آن تغییر نمی‌دهد، ولى می‌تواند روى عملکرد شما در آینده تاثیر بگذارد. سعى کنید دلایلى را که موجب شده‌اند شما به نتیجه دلخواه خود نرسید پیدا کرده و در آینده از آنها درس بگیرید. انجام این کار، عملکرد شما را در آینده مثبت خواهد کرد. دوم اینکه سعى کنید بفهمید که از چه چیزى نگرانید. معمولاً بخشى از استرس امتحان مربوط به مسایل بعد از امتحان است. اینکه دیگران در مورد شما چه فکر می‌کنند و چگونه در مورد شما قضاوت می‌کنند یا چه انتظاراتى از شما دارند، ممکن است که شما را نگران کند. فهمیدن دلیل واقعى نگرانی‌تان می‌تواند به شما کمک کند تا بتوانید با چنین مسایلى راحت‌تر کنار بیایید، و در آخر، یک بازه زمانى ٢٠ تا ٣٠ دقیقه‌اى را براى "نگران بودن" خود تعیین کنید. انجام این امور به شما کمک می‌کند تا به جاى نادیده گرفتن نگرانی‌هایتان، تنها در این بازه زمانى که مشخص کرده‌اید نگران باشید. زمان بگیرید و با تمام شدن وقتِ "نگرانى"، شروع به پرورش افکار مثبت در ذهنتان کنید. 

- زمان دقیق اعلام نتایج را به خاطر بسپارید. این موضوع به شما کمک می‌کند تا به جاى نگرانی‌هاى هر روزه، تا زمانی که نتایج مشخص شوند، از استرس و اضطراب دور باشید. 

- به خودتان در رسیدن به اهدافتان کمک کنید. اگر در این مقطع، مهم‌ترین افکارتان این است که بعد از گرفتن نتایج چه تصمیمى باید بگیرید، اکنون بهترین زمان است که می‌توانید براى رسیدن به تصمیم درست به خود کمک کنید. اول از همه از خود بپرسید که "من به طور ذاتى در انجام چه کارهایى ماهر هستم؟" "از انجام چه کارهایى بیشتر لذت می‌برم؟" شاید حتى در مدتى که مشغول آماده شدن براى کنکور بوده‌اید، فرصت کافى براى فکر کردن به این موضوعات را نداشته‌اید، و اکنون فرصتى است تا مسیرها و اهداف احتمالى زندگى خود را مشخص کنید، و البته این تصمیمات در طول زمان ممکن است که تغییر کنند؛ ولى به طور قطع، اولین قدم، همین مشخص کردن هدف و مسیر خواهد بود. 

- بر اساس نتایجى که ممکن است از آزمون سراسری‌تان بگیرید، در ذهن خود برای گرفتن چندین تصمیم و دست زدن به چند انتخاب برنامه‌ریزى کنید. برنامه اولیه را براى زمانى بریزید که نتیجه کنکور به همان خوبى یا حتى بهتر از آنچه فکر می‌کردید، شود. تصمیم دوم خود را براى زمانى بگیرید و هدف‌گذارى کنید که نتیجه، بدتر از انتظار شما شود، ولى هنوز براى شما بدترین حالت ممکن نیست، و برنامه ریزى سوم را براى زمانى به طور آماده در دست داشته باشید که احتمال دارد بدترین نتیجه ممکن را از کنکور بگیرید. در مورد این برنامه‌ها با خانواده خود و اطرافیان و نزدیکانتان نیز صحبت کنید تا در گرفتن تصمیمات درست، آن هم در چنین دوران پر استرسى، به شما کمک کنند. این برنامه‌ریزی‌ها استرس شما را به میزان زیادى کم کرده و به شما کمک می‌کنند تا خود را براى رویارویی با هر نتیجه‌اى آماده کنید، و حتى در بدترین حالت ممکن، بتوانید بر خودتان مسلط شده و یک تصمیم درست و منطقى بگیرید.  

- همواره به خود یاد آورى کنید که شما تنها می‌توانستید تا همین جا هر آنچه را که از دستتان بر می‌آمد براى گرفتن بهترین نتیجه در کنکور انجام دهید و از این به بعد دیگر نتیجه این آزمون در کنترل شما نیست و شما در مورد نتیجه آن کارى نمی‌توانید انجام دهید. فکر کردن به «اما» ها و «اگر» ها، تنها وقت شما را تلف خواهد کرد. از سرزنش کردن خود دست بکشید و خود را از فکر و خیال بی‌مورد خلاص کنید. گذشته را کنار گذاشته و به آینده فکر کنید. 

- و بالاخره مهم­ترین کاری که می توانید در این روزها انجام دهید، اطلاع از رشته‌های دانشگاهی و مراکز آموزش عالی است. سعی کنید که دربارۀ همۀ رشته‌ها (هر چند در ابتدای امر حس می‌کنید که به آنها علاقه‌ای ندارید) اطلاعات کسب کنید و با دانشگاه‌های مختلف و امکانات آنها آشنا شوید؛ زیرا زمانی که نتایج اولیه آزمون سراسری اعلام می‌شود، فرصت شما برای انتخاب رشته کم است و زمان زیادی برای کسب اطلاعات کافی در این زمینه ندارید. برای کسب اطلاع در این مورد، می‌توانید به موتورهای جست و جوگر، سایت‌های دانشگاه‌ها، فارغ‌التحصیلان سال‌های اخیر یا دانشجویان سال‌های سوم و چهارم رشته‌های مختلف و کتاب‌هایی که در زمینه آشنایی با رشته‌های دانشگاهی نگاشته شده‌اند، مراجعه نمایید.