برای یک انتخاب رشتۀ خوب: چه باید کرد؟2

قسمت دوم (کدام دانشگاه را انتخاب کنم؟)

همان طور که انتخاب رشتۀ دانشگاهی از اهمیت بسزایی برخوردار است، انتخاب دانشگاه محل تحصیل نیز بسیار مهم است؛ یعنی باید بدانیم که از میان انواع دانشگاه‌ها، کدام یک را در کدام شهر انتخاب کنیم؛ از همین رو، لازم است که در ابتدا با انواع دانشگاه‌ها آشنا شوید.

الف) دانشگاه‌های دولتی (دوره‌های روزانه)

دوره‌های روزانه دانشگاه‌های دولتی را با چند ویژگی اساسی کیفیت بالا، ورودی دشوار و تحصیل رایگان می‌شناسند.

دانشگاه‌های دولتی، از طریق وزارت علوم، تحقیقات و فناوری یا وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی بودجه خود را تامین می‌کنند؛ بنابراین، برای تحصیل، هیچ هزینه‌ای نیز از دانشجویان طلب نمی‌کنند. معمولاً تاکنون به این شکل بوده است که بهترین استادان هر شهری، در دانشگاه‌های دولتی آن شهر تدریس می‌کنند، و معمولاً کیفیت این دانشگاه‌ها زبان‌زد است.

نکته‌ای که خیلی مهم است، کیفیت دانشگاه‌های دولتی شهرستان‌ها و اعتبارشان نسبت به دانشگاه‌های تهران است. معمولاً همه دانش‌آموزان، دانشگاه‌های دولتی تهران را با کیفیت‌تر از همه دانشگاه‌های ایران می‌دانند و منتهای آرزویشان این است که در این دانشگاه‌ها تحصیل کنند؛ اما آیا واقعاً چنین تصوری صحیح است؟ یعنی واقعاً همه دانشگاه‌های تهران، از دانشگاه‌های شهرستانی در تمامی رشته‌ها بهترند؟

باید گفت که آن چه نمایانگر قدرت علمی یک دانشگاه است، در درجه اول، تعداد اعضای هیات علمی دانشکده، و در درجه دوم، تعداد «استاد تمام»های آن دانشکده است. همچنین آزمایشگاه‌ها و کارگاه‌های مجهز نیز اهمیت بسزایی در این ارزش‌گذاری دارند؛ پس اگر بین سطح علمی یک رشته در دو دانشگاه مختلف شک کردید، بهترین راه، مراجعه به سایت دانشکده‌ها و مقایسه هیات علمی دو دانشکده و، در مرحلۀ بعد، بررسی امکانات آزمایشگاهی و کارگاهی آنهاست.

توجه داشته باشید که چون دانشگاه‌های دولتی با محدودیت ظرفیت مواجه هستند و خیلی از داوطلبان نیز تمام خواسته‌شان این است که در یک دانشگاه دولتی قبول شوند، اگر در یکی از رشته‌های دوره روزانه یک دانشگاه دولتی قبول شویم و نخواهیم در آن رشته ادامه تحصیل دهیم یا به هر دلیلی از ثبت‌نام در آن امتناع ورزیم، محرومیت یکساله از آزمون سراسری، گریبان ما را خواهد گرفت؛ یعنی سال بعد، از شرکت در آزمون سراسری محرومیم و در واقع دو سال عقب می‌افتیم.

در ضمن، دانشگاه‌های دولتی، به ازای این تحصیل رایگان، در همان ابتدای تحصیل از شما تعهد می‌گیرند که پس از پایان تحصیلاتتان، به مدت یک برابر زمان تحصیل، در داخل کشور مشغول فعالیت شده و خدمت کنید؛ حال اگر دانشجویی در پایان تحصیلاتش، برای ادامه تحصیل در مقطع بعدی، خواهان خروج از کشور باشد، باید با پرداخت هزینه معادل این چند سال تحصیل رایگان، به اصطلاح مدرک خود را آزاد کند؛ اما اگر فارغ‌التحصیلی، پس از پایان تحصیلات در ایران بماند (از مدرک خود برای اشتغال استفاده کند یا نکند)، هیچ هزینه و تعهدی برای وی وجود نخواهد داشت.

ب) دانشگاه‌های دولتی (دوره‌های شبانه)

تفاوت اصلی دوره‌های روزانه دانشگاه‌های دولتی با دوره‌های شبانه همین دانشگاه‌ها در این است که  در دوره‌های شبانه، برای هر ترم و هر واحد درسی، هزینه‌ای اخذ می‌شود که حدود  هزینه دریافتی آن در دفترچه راهنمای انتخاب رشته درج شده است؛ البته همۀ رشته‌ها در دوره‌های شبانه ارایه نمی‌شوند و امکانات رفاهی، مانند خوابگاه و وام دانشجویی، نیز به دانشجویان شبانه تعلق نمی‌گیرد؛ هر چند، اگر دانشگاه از لحاظ خوابگاه محدودیتی نداشته باشد، دیده شده است که به دانشجویان شبانه نیز (با اخذ هزینه‌ای بیشتر از دانشجویان روزانه) خوابگاه اعطا شده است. از لحاظ بهره‌مندی از امکانات تغذیه هم، دانشگاه‌ها با یکدیگر متفاوت دارند. بعضی از دانشگاه‌ها تفاوتی بین دانشجویان دوره‌های روزانه و شبانه خود در مورد هزینه غذا قایل نمی‌شوند و بعضی از دانشگاه‌ها نیز از دانشجویان دوره‌های شبانه، هزینه بیشتری برای تغذیه آنها دریافت می‌کنند. 

گفتنی است که تعهد به خدمت، از دانشجویان دوره‌های شبانه گرفته نمی‌شود؛ زیرا تحصیل آنان رایگان نیست؛ بنابراین، دانشجویان دوره‌های شبانه، بعد از اتمام تحصیلشان در دانشگاه‌های دولتی، بدون پرداخت هیچ هزینه‌ای می‌توانند مدرکشان را آزاد کنند.

نکته مهم اینجاست که عده‌ای تصور می‌کنند که زمان برگزاری کلاس‌های شبانه در ساعات انتهایی روز است! چنین تصوری اشتباه است و از لحاظ زمان برگزاری کلاس‌ها و برخورداری استادانی که تدریس می‌کنند، هیچ تفاوتی بین دانشجویان دوره‌های روزانه و شبانه وجود ندارد و فقط روی کارت دانشجویی آنان روزانه یا شبانه بودن درج می‌شود و حتی در مدرک تحصیلی‌شان نیز عنوان «شبانه» ذکر نمی‌شود.

پ) دانشگاه پیام‌نور

دانشگاه پیام‌نور، بر اساس روش آموزش از راه دور و آموزش نیمه‌حضوری تاسیس شده است. از نظر ساختاری، دانشگاه پیام‌نور دارای یک سازمان مرکزی و شعبه‌های بسیار در سراسر کشور است و دامنۀ وسیعی از رشته‌های مختلف را ارایه می‌دهد. اکنون این دانشگاه دارای بیش ‌از 500 مرکز در سراسر کشور است که به‌ صورت نیمه‌حضوری به ارایة آموزش می‌پردازند. در دانشگاه پیام‌نور، کلاس‌ها به سه شیوة غیرحضوری، نیمه‌حضوری و حضوری تشکیل می‌شوند. حضور در کلاس‌های تیوری، اختیاری است؛ یعنی دانشجو می‌تواند در این کلاس‌ها شرکت کند یا نکند، اما حضور در دروس عملی و آزمایشگاه، اجباری است. تحصیل در این دانشگاه رایگان نیست، اما شهریۀ آن نسبت به سایر دانشگاه‌های غیررایگان، کمتر است.

گفتنی است که دانشگاه پیام‌نور، یکی از دانشگاه‌های مورد تایید وزارت علوم بوده و دارای مدرک معتبر است و برای ادامه تحصیل در خارج از ایران نیز مدرک این دانشگاه مورد تایید بسیاری از دانشگاه‌های جهان است.

 

ت) دانشگاه غیرانتفاعی

هدف از تاسیس و توسعه دانشگاه‌ها و مؤسسات غیرانتفاعی، بسیج کلیۀ امکانات کشوردر امر گسترش آموزش عالی و ارتقاء سطح دانش و فرهنگ جامعه است.

دانشگاه‌های غیرانتفاعی، از جمله دانشگاه‌های غیردولتی کشور هستند که داوطلب تحصیل در آن، می‌تواند از طریق آزمون سراسری و همراه با سایر داوطلبان این آزمون برای پذیرش در آن دانشگاه‌ها اقدام کند. داوطلبان ثبت‌نام در دانشگاه‌های غیرانتفاعی می‌توانند پس از تایید مراجع ذی‌صلاح، که معمولاً در هنگام آزمون سراسری مشخص می‌شود، با پرداخت شهریه، از امکانات و تخصص‌های موجود در دانشگاه‌های غیرانتفاعی استفاده نمایند.

 بخش اعظمی از دانشجویان دانشگاه غیرانتفاعی را دانشجویان مقطع کاردانی و کارشناسی تشکیل می‌دهند و میزان شهریه آن نیز با دانشگاه آزاد تقریباً برابر است.

ث) دانشگاه فرهنگیان

دانشگاه فرهنگیان، دانشگاهی است که به منظور تربیت مربیان و معلمان توانمند تاسیس شده است و بر اساس مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی و ضوابط و مقررات دو وزارتخانه آموزش و پرورش و علوم، تحقیقات و فناوری اداره می‌شود. طبق این اساس‌نامه، سازمان مرکزی دانشگاه فرهنگیان، در شهر تهران مستقر است و  پردیس آقایان و خانم‌ها نیز به طور جداگانه در هر یک از استان‌ها راه‌اندازی و مقرر شده است که سایر مراکز تربیت‌معلم نیز در این پردیس‌ها سامان‌دهی می‌شوند؛ به این ترتیب، مراکز تربیت معلم سابق ارتقاء یافته و تحت عنوان دانشگاه فرهنگیان به فعالیت خود ادامه می‌دهند.

در حال حاضر، این دانشگاه، در دو مقطع کارشناسی و کارشناسی‌ارشد، به تربیت، آموزش و ارتقاء علمی و معرفتی مربیان و معلمان آموزش و پرورش می‌پردازد.

علاوه بر آزمون سراسری، از متقاضیان ورود به دانشگاه فرهنگیان، مصاحبه و گزینش نیز انجام می‌شود. همچنین تست‌های مربوط به سلامت جسمانی از پذیرفته‌شدگان این دانشگاه گرفته می‌شود و دانشجویان از بدو ورود به دانشگاه، به استخدام آموزش و پرورش در می‌آیند.

ج) پردیس‌های خودگردان دانشگاه‌های دولتی  

 پردیس‌های خود گردان، شعبه‌هایی از دانشگاه‌های دولتی هستند. طبق مجوزی که از مجلس شورای اسلامی برای دانشگاه‌های دولتی گرفته شده است، بعضی از دانشگاه‌ها می‌توانند با ایجاد پردیس‌های خودگردان، در همان دانشگاه شعباتی ایجاد کرده و شروع به جذب دانشجو کنند.

مدرک پردیس‌های خودگردان با امضاء ریاست و معاونت آموزشی دانشگاه مربوط صادر می‌شود و شکل آن کاملاً مشابه مدارک دوره‌های روزانه است و بر اساس شیوه‌نامه تاسیس پردیس‌های خودگردان، در متن مدرک عنوان «پردیس دانشگاهی» به عنوان دانشکده محل تحصیل ذکر می‌شود.

در پردیس‌های خودگردان هر دانشگاه، استادان درجه یک و برتر تدریس می‌نمایند و نحوۀ تدریس در این دانشگاه‌ها، همانند دانشگاه‌های دولتی، از کیفیت بسیار بالایی برخوردار است و به دلیل آنکه دانشجویان این پردیس‌ها از مزایایی همانند دانشجویان دوره‌های روزانه دانشگاه‌ها برخوردار هستند، باید شهریه پرداخت نمایند. میزان شهریه پردیس خودگردان هر دانشگاه، همانند شهریه دیگر دانشگاه‌ها، در هر سال متغیر بوده و وابسته به شهریه ثابت و متغیر آن است. همچنین پردیس خودگردان دانشگاه‌ها، از لحاظ کیفیت آموزشی، با یکدیگر متفاوت هستند و هر دانشگاه، در ازاء امکانات و خدماتی که به دانشجویان این پردیس‌ها ارایه می‌دهد، شهریه دریافت می‌نماید؛ اما در کل، شهریه این پردیس‌ها، نسبت به سایر دانشگاه‌ها، که از دانشجویان خود شهریه دریافت می‌کنند، بیشتر است.