برای یک انتخاب رشتۀ خوب: چه باید کرد؟1
برای یک انتخاب رشتۀ خوب:
چه باید کرد؟
قسمت اول (چه رشته‌ای را انتخاب کنم؟)
رشتۀ خوب و بد نداریم
«اگر می‌خواهید مهندسی برق شریف قبول شوید باید ....»، «دکترهای آینده! به کلاس دوازدهم خوش آمدید»، «دانش‌آموزی که می‌خواهد پزشکی قبول بشود، باید .....»، «قبول شدن در رشتۀ حقوق یا روان‌شناسی شوخی نیست؛ باید ....»
اگر کنکوری هستید، حتماً در طی سال‌های دبیرستان بارها با چنین جملاتی روبرو شده‌اید؛ جملاتی که به نحوی دانش‌آموزان را به سمت رشته‌هایی خاص سوق می‌دهد و این ذهنیت را در آنها ایجاد می‌کند که بعضی از رشته‌ها بر سایر رشته‌ها اولویت دارند و تمام همّ و غم یک دانش‌آموز باید این باشد که در رشتۀ مورد نظر پذیرفته شود.
اما باید بدانید که یک رشتۀ خاص، به تنهایی نه خوب است و نه بد؛ چرا که اگر کسی به رشته‌ای غیرمعروف علاقه‌مند باشد، توانمندی‌های لازم را برای تحصیل در آن رشته داشته باشد و با دل و جان به مطالعۀ آن بپردازد، در رشتۀ موردنظر، یک نیروی کارآمد خواهد شد، و اگر به رشته‌ای پر مخاطب علاقه‌مند نباشد و فقط به خاطر نگاه جامعه وارد آن رشته شود، شاید حتی نتواند در رشتۀ موردنظر خود فارغ‌التحصیل شود، و اگر هم فارغ‌التحصیل شد، در بازار کار موفق نخواهد بود و حداقل رضایت خاطر لازم را از رشتۀ تحصیلی و همچنین شغل خود نخواهد داشت.
به همین دلیل، در انتخاب رشتۀ تحصیلی، باید بسیار دقت و تامّل کنید و حتی پیش از اطلاع از رتبۀ خود در آزمون سراسری، در این زمینه تصمیم‌گیری کنید.
توجه داشته باشید که در انتخاب رشتۀ تحصیلی، دو هدف را باید تامین کنید:
الف) هدف فردی، که شامل امیال و آرزوهای فردای شماست.
ب) هدف اجتماعی و آرمان‌گرایانه، که در برگیرندۀ رشد و شکوفایی جامعه و خدمت به مردم است. فرد موفق کسی است که بتواند به گونه‌ای این دو هدف (فردی ـ اجتماعی) را با یکدیگر ادغام کند تا در نهایت نتیجه‌ای رضایت بخش به دست آید. اینجاست که اهمیّت بحث مشاوره تحصیلی ـ شغلی (با توجه به اینکه تحصیلات، اساس و پایه اشتغال هر فرد در آینده اوست) خود را نشان می‌دهد.
در واقع، عقیده ما بر این است که اگر فرد امکان این را نداشته باشد که با اطلاعات صحیح و دقیق، دست به انتخاب رشته بزند، بدین معناست که نمی‌تواند در آینده، شغل مناسبی داشته باشد؛ بنابراین، هر فردی باید برای اجتناب از آسیب‌های روانی و مادّی ناشی از انتخاب نادرست رشته تحصیلی و به دنبال آن آینده شغلی خود، با رعایت مجموعه‌ای از موازین و اطلاعات، دست به انتخاب رشته بزند؛ زیرا در مراکز مشاوره به صورت تجربی دیده می‌شود که افراد متعددی با شکایت از افسردگی مراجعه کرده‌اند و پس از بررسی ریشه‌ها و علل افسردگی آنها مشخص شده است که این اشخاص، با داشتن تحصیلات عالی و شغل به ظاهر مناسب، دچار نوعی رکود و سردرگمی هستند و همین امر در دراز مدت، باعث افسردگی آنها شده است؛ زیرا به آن رشته و به آن شغل، علاقه نداشته‌اند.
حتماً می‌پرسید وقتی رتبۀ شما اعلام نشده است و حتی از حدود آن اطلاع ندارید، چگونه میتوانید رشتۀ تحصیلی خود را انتخاب کنید؟
ما نیز قبول داریم که رتبه، نقش مهم و اساسی در انتخاب رشته محل دارد، اما شما میتوانید تا زمانی که از رتبۀ کنکورتان مطلع می‌شوید، دربارۀ رشته‌های مختلف، اطلاعات کسب کنید و، ضمن گفت و گو با والدین، دبیران و مشاوران مجرّب، توانمندی‌ها و استعدادهای خود را بهتر بشناسید تا بتوانید در مهلت محدود انتخاب رشتۀ دانشگاهی، دقیق ترعمل کنید.
اینترنت، راهکاری مناسب برای کسب اطلاعات لازم
یکی از بهترین منابع کسب اطلاعات دربارۀ رشته‌های دانشگاهی، سایت دفتر برنامه‌ریزی آموزش عالی و سایت معاونت آموزشی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است که در هر دو سایت، سرفصل‌های کلیۀ رشته‌های دانشگاهی در اختیار همگان قرار داده شده است. همچنین بعضی از دانشگاه‌ها در سایت خود رشته‌های دانشگاهی مرتبط با آن دانشگاه را معرفی کرده‌اند. بسیاری از اوقات با جست و جوی اسم رشته مورد نظرتان در موتورهای جست و جو، میتوانید اطلاعات متنوعی دربارۀ آن رشته کسب کنید.
والدین، گزینه‌ای مناسب برای مشورت در انتخاب رشته
بعد از خود داوطلب (و گاه حتی قبل از او) بهترین افرادی که یک داوطلب را می‌شناسند و می‌توانند دربارۀ توانایی‌ها و علایق وی نظر بدهند، والدین او هستند؛ والدینی که از دوران کودکی در کنار او بوده و با روحیات و خصایص وی آشنا هستند؛ در ضمن، والدین از شرایط و موقعیت جتماعی و خانوادگی یک داوطلب به خوبی باخبر بوده و در نتیجه، بهترین افراد برای مشورت در یک انتخاب رشتۀ دقیق و مناسب هستند؛ البته والدین نیز باید آزادی عمل لازم را به فرزندشان بدهند و بپذیرند که تصمیم نهایی را باید خود داوطلب بگیرد. آنها باید به او اجازه بدهند تا درباره رشته تحصیلی و محل تحصیل مدّنظر خود، اطلاعاتی را کسب کند و با توجه به این اطلاعات، دست به انتخاب بزند. گاهی والدین، فرزند خود را مجبور می کنند تا رشته تحصیلی خاصی را انتخاب کند. این والدین شاید به دنبال تحقق آرزوهای خود هستند و فکر می‌کنند که فرزندشان مسؤولیت دارد تا آرزوی آنها را برآورده کند. بار دیگر می‌گوییم که والدین برای مشورت، و نه تصمیم‌گیری نهایی، گزینه بسیار مناسبی هستند.
دبیران، کارشناسانی آشنا با توانمندی‌های دانش‌آموزان
دبیران دوران تحصیل داوطلب، به ویژه دبیران دوران دوم متوسطه، می‌توانند اطلاعات خوبی را دربارۀ توانمندی‌های وی در اختیارش قرار دهند. گاه یک دانش‌آموز، آن چنان در ایده‌آل‌ها و حتی مطلوبیت‌های جامعه غرق می‌شود که از توانمندی‌های خود غافل می‌ماند، اما یک دبیر، که به مدت یک سال تحصیلی با او بوده و با روند پیشرفت علمی وی آشناست، می‌تواند یاور و قابل اعتمادی برای داوطلب باشد.
مشاوران متخصص، یاوری توانمند در مسیر انتخاب رشته
این روزها مراکز مشاوره انتخاب رشته، مثل قارچ رشد می‌کنند و زیاد می‌شوند و افرادی در آن به ارایه مشاوره می‌پردازند که حتی متخصص هم نیستند؛ افرادی که به شما می‌گویند با رتبه‌ای که کسب کرده‌اید در کدام رشته یا دانشگاه پذیرفته می‌شوید؛ کاری که کمک مفیدی برای شما نیست؛ زیرا شما 150 انتخاب دارید و بالا و پایین زدن یک کدرشته نیز تاثیری در موفقیت شما ندارد؛ یعنی، اگر رتبۀ شما 5000 شده باشد و انتخاب صد و بیستم شما رشتۀ زیست‌شناسی دانشگاه سمنان باشد، اما فردی دیگری رتبه‌اش 5001 باشد و انتخاب اولش زیست‌شناسی سمنان باشد، شما در اولویت قبولی هستید؛ مگر اینکه در انتخاب‌های قبلی خود (قبل از انتخاب صد و بیستم) پذیرفته شده باشید.
آن چه شما از یک مشاور متخصص باید بخواهید، اطلاع از رشته‌های دانشگاهی و دانشگاه‌های کشور و همچنین انجام تست‌های روان‌شناسی علمی و تایید شده است، برای اینکه هر چه بیشتر با توانمندی‌ها، استعدادها و همچنین ویژگی‌های شخصیتی خود آشنا شوید؛ کاری زمان بر که تنها از عهدۀ متخصصان روان‌شناسی و مشاوره بر می‌آید؛ نه اینکه فردی غیر متخصص بخواهد در مدت سی دقیقه، و حتی کمتر، برای داوطلب انتخاب رشته کند.
