راه رسیدن به جواب، مطالعۀ دقیق سؤال است
بارها شنیده‌ایم که «درک سؤال، نیمی از جواب است»؛ این موضوع واقعیتی غیر قابل انکار است، اما متاسفانه بسیاری از دانش‌آموزان، به ویژه داوطلبان آزمون سراسری، به این نکتۀ مهم بی‌توجه هستند. آنها بدون اینکه سؤال را با دقت و تا انتها بخوانند، به سراغ گزینه‌ها می‌روند و وقتی از آنها می‌پرسیم که چرا سؤال را با دقت نخوانده‌اند، به فرصت کم برای پاسخگویی و لزوم سرعت عمل اشاره می‌کنند؛ غافل از اینکه با به کارگیری همین شیوۀ اشتباه، بخش قابل توجهی از نمرۀ خود را از دست می‌دهند.
به عنوان یک معلم، بارها شاهد دانش‌آموزانی بوده‌ام که در آزمون‌های آزمایشی یا آزمون‌های داخلی، درصد کمی کسب کرده‌اند. وقتی از دانش‌آموز مورد نظر خواسته‌ام که در مقابل من سؤالی را با صدای بلند بخواند و پاسخ دهد، متوجه شده‌ام که وی دقت لازم را در خواندن سؤال ندارد، و وقتی ایراد او را متذکر شده‌ام، مصرّانه معتقد بوده که با استفاده از همین روش هم می‌تواند پاسخگو سؤالات باشد، یا چون با صدای بلند خوانده، اشتباه کرده است؛ اما واقعیت این است که تعداد قابل توجهی از دانش‌آموزان به سؤال و نکته کلیدی آن توجه و دقت لازم را ندارند و در نتیجه یا اصلاً متوجه سؤال نمی‌شوند و به بی‌راهه می‌روند و یا مجبور می‌شوند که چند بار گزینه‌ها را بخوانند تا بتوانند به پاسخ صحیح برسند.
اما یک سؤال را چگونه باید خواند و به چه نکاتی باید توجه کرد تا بتوان سریع‌تر به پاسخ صحیح رسید؟
* هنگام خواندن سؤال آرامش داشته باشید و همیشه سعی کنید که متن سؤال را با دقت و آرامش تمام بخوانید تا بفهمید که سؤال از شما چه خواسته است؛ زیرا با فهمیدن متن سؤال و دقت در آنچه از شما خواسته شده است، به نیمی از پاسخ دست یافته‌اید.
* به نکته‌های کلیدی سؤال دقت کنید. در هنگام خواندن سؤالات به کلمات کلیدی توجه کنید و زیر آنها را خط بکشید؛ مثلاً به کلماتی مانند: همه، هیچ یک، همیشه، هرگز، بزرگترین، درست‌ترین، نادرست‌ترین، کمترین، بیشترین، بجز و ... در متن سؤال توجه کنید. اینها کلماتی هستند که می‌توانند معنی تست را عوض کنند؛ پس ابتدا آنها را مشخص کنید و سپس تست را پاسخ دهید.
* به سؤال‌های منفی در منفی دقت کنید؛ گاه طراح سؤال متن سؤال را منفی در منفی طرح می‌کند؛ برای مثال، گفته می‌شود که همۀ گزینه‌ها بجز ... صحیح نیست. توجه به این سؤال‌های منفی در منفی، که به خصوص در درس ادبیات به وفور دیده می‌شود، اهمیت بسیاری دارد .
* از طولانی بودن سؤال نترسید و با دیدن صورت طولانی یک تست، از حل آن منصرف نشوید. بسیاری از تست‌هایی که ظاهری طولانی دارند، دارای راه حل ساده‌ای هستند و با کمی دقت می‌توان آنها را حل کرد.
* وقت خود را صرف سؤال‌هایی که نمی‌فهمید، نکنید. با توجه به اینکه ارزش سؤال‌های یک درس یکسان است و اگر شما به سؤال آسان پاسخ دهید یا پاسخگوی سؤال سخت باشید، تفاوتی در درصد و تراز شما ایجاد نخواهد شد، درست آن است که وقت خود را صرف پاسخگویی به سؤال‌های سخت یا سؤال‌هایی که متوجه مفهوم آنها نمی‌شوید، نکنید. خوب است بدانید که حتی رتبۀ یک آزمون سراسری هر سال نیز به تعدادی از سؤال‌ها پاسخ نمی‌دهد؛ بلکه در پاسخگویی به سؤال‌های یک درس، در کل، وضعیت بهتری نسبت به سایر داوطلبان دارد؛ پس روی یک سؤال بیش از حد تمرکز نکنید، چون این مساله باعث می‌شود که شما به مرورِ همۀ سؤال‌های یک درس نرسید؛ سؤال‌هایی که امکان دارد ساده باشند و شما به خوبی از پسِ پاسخگویی به آنها برآیید.
* از یک سؤال به سؤال دیگر نپرید. در مقابل داوطلبانی که روی یک سؤال بیش از حد تمرکز می‌کنند، برخی از داوطلبان، هنوز یک سؤال را به طور کامل و دقیق نخوانده، به سراغ سؤال دیگر می‌روند؛ زیرا می‌ترسند که زمان کم بیاورند! در نهایت نیز از یک سؤال به سراغ سؤال بعدی و از یک درس به سراغ درس بعدی می‌روند، و چون نمی‌توانند تمرکز لازم را داشته باشتد، توان پاسخگویی به سؤال‌ها را ندارند. برای جلوگیری از این مشکل، در حال حاضر باید با تست زدن‌های مکرر، زمان پاسخگویی به سؤال‌های هر درس را در ذهن داشته باشید و در همان محدوده برای هر سؤال وقت بگذارید و بعد از پایان زمان پاسخگویی به هر سؤال، سراغ سؤال بعدی بروید (زمان پاسخگویی به هر سؤال ادبیات 43 ثانیه، معارف اسلامی 41 ثانیه، عربی و زبان 48 ثانیه، ریاضی 94 ثانیه برای داوطلبان گروه آزمایشی علوم تجربی و حدود 93 ثانیه برای داوطلبان گروه آزمایشی علوم ریاضی و فنی، زمین‌شناسی 48 ثانیه، زیست‌شناسی 42 ثانیه، فیزیک 74 ثانیه، و شیمی 60 ثانیه است).
* حواستان به نمرۀ منفی باشد. تعدادی از داوطلبان، بدون داشتن دانش کافی و مطالعۀ دقیق سؤال، به همۀ سؤال‌ها پاسخ می‌دهند و در نتیجه نمرۀ منفی کسب می‌کنند. این بدان خاطر است که به سؤالی پاسخ اشتباه می‌دهند و علاوه بر آنکه نمره آن را کسب نمی‌کنند، یک سوم نمره خود را نیز از دست می‌دهند. گفتن جملاتی مثل اینکه «نمی‌توانم سؤالی را بی‌پاسخ رها کنم» یا «پیش خودم می‌گویم شاید انتخابم درست باشد و بعداً پشیمان شوم که چرا به این سؤال پاسخ ندادم» اشتباه محض است و موجب خواهد شد که در نهایت، رتبه‌ای بسیار بدتر از پیش‌بینی و انتظارتان کسب کنید.
