فصل امتحانات؛ مهم و سرنوشت‌ساز

در این مقاله می‌خواستیم درباره نحوه تست‌زنی با شما داوطلبان عزیز صحبت کنیم؛ اما بعد از کمی تامل، به خاطر شرایطی که بیشتر داوطلبان در این ماه آخر باقی‌مانده تا کنکور با آن مواجهند، تصمیم گرفتیم تا درباره ایام امتحانات داوطلبان سال آخر، چگونگی مطالعه در این روزها و مسایل مربوط به آن صحبت کنیم. به طور یقین می‌دانیم که شما داوطلبان گرامی تا اینجای کار را به خوبی و با موفقیت پشت سر گذاشته‌اید و حتماً از عملکردتان راضی هستید. اگر بقیه راه را هم همین طور ادامه دهید، مطمینیم که نتیجه تلاش و کوشش خود را خواهید دید. ممکن است که در میان شما، داوطلبانی هم باشند که تاکنون تلاش چندانی نکرده و اکنون دچار پشیمانی شده‌اند؛ اما بارها و بارها در همین مقالات اشاره کرده‌ایم که اصلاً دیر نیست و با پشتکار و همت عالی در همین مدت اندک، هم می‌توانید در امتحانات خود به موفقیت برسید و همچنین با توجه به گسترش دانشگاه‌ها و رشته‌های مختلف، به میزان تلاش خود، در آزمون سراسری نتیجه بگیرید.

همان‌گونه که قبلاً هم اشاره کرده‌ایم، یکی دو ماه منتهی به کنکور برای کلیه داوطلبان، دوران خاصی محسوب می‌شود و شیوه مطالعه در این مدت نیز در مقایسه با  دوران پیش از آن، فرق می‌کند. بسته به اینکه چه مقدار مطالعه کرده‌اید و چه میزان آمادگی دارید، باید قدر لحظه لحظه این دوران را بدانید و برای آن برنامه‌ریزی کنید. برای اینکه در این دوران بتوانید مرور خوبی داشته باشید، می‌توانید با انجام کارهایی مانند: تورق سریع، مرور نکات و خلاصه‌برداری‌ها یا حتی در صورت نیاز، مرور کامل کتاب‌های درسی کلیدی (شیمی و زیست شناسی برای گروه آزمایشی علوم تجربی، ریاضی و فیزیک برای گروه آزمایشی علوم ریاضی و فنی و ادبیات و عربی برای گروه آزمایشی علوم انسانی) اطلاعات خود را تثببیت کنید و ضریب یادگیری خود را بالا ببرید. مهم این است که از تلاشتان دست برندارید و این را بدانید که همیشه، آنهایی موفق‌ترند که تا آخر راه می‌مانند و به مسیر خود تا پایان آن ادامه می‌دهند.

     همان‌گونه که شما دوستان داوطلب هم به خوبی اطلاع دارید، این دوران، مهم‌ترین دوران کنکور شماست و  برای اینکه بتوان از این فرصت کوتاه، نهایت استفاده را برد، بهتر است که به چند نکته ذیل توجه نمایید:

 1- از پرداختن به مباحثی که هیچ‌گونه تسلّط اولیه روی آنها ندارید، خودداری کنید؛ زیرا جز اتلاف وقت، چیزی عاید شما نخواهد شد. یادگیری مباحثی که در آنها ضعف دارید، در یک فرصت کوتاه امکان‌پذیر نبوده و شما نمی‌توانید همه مراحل لازم را برای این دوران، که شامل مرور، رفع اشکال و تست‌زنی می‌شود، پشت سر بگذارید.

2- با نزدیک شدن به روز برگزاری آزمون سراسری، ممکن است که تعدادی از داوطلبان، دچار اضطراب و استرس‌های کاذب شوند. همین موضوع می‌تواند تا حدود زیادی از سطح یادگیری داوطلب، در مقایسه با گذشته، بکاهد؛ به همین دلیل، توصیه می‌شود که از یادگیری اولیه مباحث سخت و دشوار (مطالب استدلالی) در این روزهای پایانی پرهیز کنید؛ حتی اگر مطالب سختی هستند که آنها را قبلاً مطالعه کرده‌اید و باز هم احساس می‌کنید که نیاز به مطالعه بیشتر دارند، زمان خود را در نظر بگیرید و ببینید که آیا می‌توانید در این زمان باقی‌مانده و با توجه به برنامه‌ای که ریخته‌اید، این مطالب را دوباره مرور کنید یا نه، و بهتر است که این زمان را به درس‌های دیگری اختصاص دهید که آسان‌تر است، نیاز به مرور دارد و باعث پیشرفت بیشتر شما می‌شود.

3-  یکی از کارهایی که می‌توانید مخصوصاً در هفته‌های پایانی باقی‌مانده تا کنکور انجام دهید، این است که دروس حفظی را مرور نهایی و تست‌زنی کنید؛ زیرا مطالب حفظی، بیشتر در حافظه کوتاه مدت می‌مانند و در نتیجه، پاسخگویی به تست‌های مربوط به این نوع مباحث، راحت‌تر می‌شود.

4- اگر زمان شما در این دوران، با توجه به حجم مطالبی که قبلاً مطالعه کرده‌اید، کم است، باید زمان و مطالب خود را به خوبی مدیریت کنید. این به درایت شما بستگی دارد که توجه کنید کدام مطالب مهم‌تر هستند، کدام مطالب در بودجه بندی کنکور، سهم بیشتر یا کمتری دارند، کدام مطالب سخت و کدام‌ها آسان هستند و .... چون ارزش یک تست با تست دیگر، یکی است؛ پس می‌توانید با خیال راحت، مطالبی را که باید مرور کنید و رفع اشکال آنها در دوره جمع‌بندی صورت گیرد، مشخص و طبق آن برنامه‌ریزی کنید.

5- وقتی مطالبی مانند مرور خلاصه‌ها، فرمول‌ها، نکات مهم و خط کشیده در کتاب را مطالعه کرده و روی تست‌های مهم هر مبحث و رفع اشکال آنها کار کردید، آماده زدن تست‌های سرعتی شوید.

 6- نکته بسیار مهمی که باید به آن توجه داشته باشید، این است که باید زمانتان را در این دوران به خوبی مدیریت کنید؛ به گونه‌ای که برای هر درس، وقت متناسب با آن درس را در نظر بگیرید؛ زیرا اگر وقت کم یا زیادی را برای خواندن دروس مشخص کنید، باعث سردرگمی و اختلال در یادگیری شما خواهد شد یا اینکه در نهایت برای بعضی از درس‌ها، وقت کم خواهید آورد.

علاوه بر اینکه همه دانش‌آموزان در این دوران مشغول مطالعه نهایی دروس خود هستند، این زمان تقریباً با دوره امتحانات نهایی دانش‌آموزان کنکوری نیز همزمان می‌شود؛ به همین دلیل، ممکن است که دانش‌آموزان در خصوص برنامه ریزی، تنظیم وقت یا نحوه مطالعه دروس خود، دچار سردرگمی و اشتباه شوند. شما دانش‌آموزان عزیز باید به نکاتی در این خصوص توجه کنید تا بتوانید هم امتحانات و هم کنکور را با موفقیت بگذرانید. قبل از هر چیز به خاطر داشته باشید که واقع‌بینی و تفکر مبتنی بر منطق و همراه با ذهنیت مثبت، رمز اصلی موفقیت شما در ادامه راه است. وقتی صحبت از ایام امتحانات می‌شود، ممکن است که این دوران برای هر یک از ما یادآور نگرانی و دلشوره روزهای امتحان باشد؛ در این میان، حال برخی از دانش‌آموزان که دغدغه کنکور را نیز دارند، قابل درک است؛ با این همه، این مسایل نباید باعث ‌شود که شما دچار استرس و سردرگمی شده و این استرس و سردرگمی بر توان مطالعاتی و برنامه درسی‌تان خللی وارد کند. سعی کنید که از این شرایط برای بهبود اوضاع درسی خود استفاده کنید. هر یک از ما دارای سطحی از هوشیاری هستیم که ذهن و بدن ما در آن سطح، بیشترین بازده خویش را داراست و به آن، سطح اوج عملکرد استرس می‌گویند؛ پس استرس خود را به گونه‌ای مدیریت کنید که شما را به سوی بهره‌وری بیشتر و مؤثرتر هدایت کند؛ نه اینکه از توان شما بکاهد. داشتن مقداری استرس، طبیعی و لازم است، اما در نهایت، این شما هستید که باید از این استرس به نفع خود استفاده کنید و برای برنامه‌ریزی بهتر و مطالعه بیشتر بکوشید. اکثر ما برای حل مسایل زندگی خود، فقط فکر می‌کنیم و کار مؤثری انجام نمی‌دهیم. توصیه می‌شود که همین الان در فرصت‌های باقی‌مانده، دست به عمل بزنید و روزهای آتی را به پل‌های اصلی موفقیت خود تبدیل سازید.

در مورد آنچه درباره خود می‌گویید و آن‌گونه که درباره خود قضاوت می‌کنید، کاملاً دقت داشته باشید. از به کار بردن کلمات و واژه‌های تحقیرآمیز و منفی برای خود، جداً بپرهیزید. شما شایستگی موفقیت را دارید؛ به شرطی که در بهترین حالت و شکل ظاهری و روانی خود ظاهر شوید؛ بنابراین، برای پرهیز از حقیر شمردن خود در ایام امتحانات و کنکور، از ابتدا آگاهانه برنامه‌ریزی کنید و به طور محکم قدم در راه بگذارید. به خاطر شرایطی که در آن شرایط هم باید امتحان بدهید و هم برای کنکور آماده شوید، ممکن است احساس کنید که نیاز به توان و نیروی بیشتری دارید. به روزهایی فکر کنید که در شرایط سخت‌تر از این یا شبیه همین شرایط هم توانسته‌اید به راه خود ادامه دهید. به خود قوت قلب دهید و تا می‌توانید امید خود را تقویت کنید. به خاطر داشته باشید که وقتی امید باشد، اهداف، مجال بیشتری برای تحقق پیدا می‌کنند. برای این مهم، گاهی اوقات لازم است که به گذشته خود برگردید و از خود به خاطر موفقیت‌ها و کارهای کوچکی که انجام داده‌اید، تمجید کنید. این عمل احساس مثبتی را در درون‌تان ایجاد می‌کند که برای پیشبرد و تدوام امر یادگیری، به شما آرامش، پشتکار و دلگرمی می‌بخشد. روزی حداقل سه مرتبه و هر مرتبه در حدود پنج تا ده دقیقه، خودتان را در وضعیتی تجسم کنید که در جلسه آزمون، با آرامش و خونسردی همراه با تسلط نشسته‌اید و کاملاً ماهرانه و با مدیریت زمان فوق‌العاده قوی و مؤثر، مشغول بهره‌گیری از آموخته‌های خود هستید.

آنچه در این دوران، مهم به نظر می‌رسد، استفاده از معلومات و فراخوانی مطالب خوانده شده است؛ بنابراین، در هر زمان با توجه به ایام باقی‌مانده، بر اساس اولویت مطالعه کنید و مطالب خوانده شده قبلی را سازمان‌دهی نمایید. این موضوع مهم است که شما بدانید چند درس مهم دارید و این درس‌ها در امتحانات نهایی و نیز در کنکور شما چقدر تاثیر دارند. دروس مهم خود را در نظر گرفته و با توجه به میزان اطلاعات خود در آن درس‌ها و نیز وقتی که لازم دارید تا اطلاعات و مطالعات قبلی خود را فراخوانی یا کامل کنید، برنامه‌ریزی نمایید. با توجه به اینکه نمره معدل در کنکور شما مؤثر است و دروس اصلی نقش مهمی در بهبود رتبه شما دارند، اگر وقت دارید و می‌توانید، همه مباحث را به صورت کامل مرور کنید، اما اگر از ابتدای آمادگی برای کنکور، مطالبی از این دروس را حذف کرده‌اید، سعی نکنید تا در ایام باقی‌مانده، آنها را برای کنکور مطالعه کنید. شاید این سؤال برای شما پیش بیاید که آیا می‌توانید برای شب امتحان، مطالبی را که قبلاً نخوانده‌اید، بخوانید. با توجه به اینکه شب امتحانی خواندن با مطالعه برای کنکور فرق می‌کند و قرار است که شما برخی از مباحث را به حافظه کوتاه مدت خود بسپارید، می‌توانید این کار را انجام دهید؛ به شرطی که وقت لازم را داشته باشید و این موضوع نیز باعث درهم ریختگی ذهن شما یا استرستان نشود.

  اگر قبلاً خود دروس را خوب خوانده‌اید و هم به صورت تشریحی و هم تستی بر مطالب آن تسلّط دارید، می‌توانید با روش تست تمرینی، که در مقالات پیشین توضیح داده‌ایم، فقط مواردی را که اشکال دارید، بخوانید و رفع اشکال کنید؛ اما اگر فکر می‌کنید که نیاز به مرور و سپس رفع اشکال دارید، حتماً زمان مناسبی را برای مرور در نظر بگیرید. در این دوران، مدیریت زمان و برنامه‌ریزی مناسب، بهترین کار ممکن است. همچنین باید بدانید همان‌گونه که خواندن مطالب مهم است، حذف و کنار گذاشتن برخی دیگر از مطالب نیز دارای اهمیت است؛ زیرا نشان می‌دهد که شما بین نقاط ضعف خود و مطالبی که می‌توانید با توجه به زمانی که در دست دارید از آن بگذرید، تفاوت قایل هستید.

یکی از بحث‌های مهم این دوران، دروس عمومی است. بسته به اینکه چقدر توانایی دارید و چقدر قبلاً این درس‌ها را مطالعه کرده‌اید، سعی کنید تا دروس عمومی را با تکرارهای سبک و منظم به حافظه خود بسپارید؛ زیرا یادگیری تدریجی، قدرت حافظه را افزایش می‌دهد. از آنجایی که بیشتر داوطلبان، یادگیری یک یا دو درس عمومی را برای ارتقاء رتبه خود لازم می‌دانند، سعی کنید که این دروس را در این ایام مرور کنید. حدود چهار ساعت مطالعه دروس عمومی در طی روز، می‌تواند به شما در کسب رتبه خوب کمک کند؛ البته اگر قبلاً هیچ یک از دروس عمومی را نخوانده‌ و تصمیم داشته‌اید که آنها را برای مطالعه در فرصت دیگری کنار بگذارید، الان وقت مناسبی برای مطالعه این درس‌ها نیست، اما اگر خیلی مصمم هستید، یکی از دروس حفظی مانند درس دین و زندگی یا ادبیات را بردارید و قسمت‌های آسان کتاب را مطالعه کنید و بعداً زیر بخش‌های مهم آن را خط بکشید و سعی کنید که در روزهای باقی‌مانده تا آزمون سراسریزمآ، همان مطالب را مرور کنید. این موضوع به شما کمک می‌کند تا بتوانید چند تست را جواب بدهید. نگران نباشید که ممکن است وقت خود را هدر دهید؛ زیرا دروس تستی راحت‌تر به حافظه کوتاه مدت انتقال می‌یابند و مرورهای کوتاه دوره جمع‌بندی نیز به شما کمک می‌کند تا آنها را بیشتر در حافظه خود تثبیت کنید؛ پس مطمین باشید که وقت خود را هدر نداده‌اید.

ایام امتحانات، بهترین موقع قبل از کنکور است تا شما دانش‌آموزان عزیز، خود را در دروس محاسباتی و اختصاصی، مثل ریاضی، فیزیک و شیمی، محک بزنید. با توجه به اینکه بیشتر سؤال‌های این دروس باید به روش حل کردن انجام شود و سرعت و مهم‌تر از آن، دقت در این راه، بسیار مهم است، اگر در قسمتی از مسیر حل خود یک اشتباه جزیی داشته باشید و با ادامه راه حل با همان اشتباه به پاسخی برسید، این پاسخ، تمام تلاش شما را از بین خواهد برد؛ پس دقت خود را افزایش دهید، اشتباهات رایج را شناسایی کرده و از این تجربه خود در ایام امتحانات، برای بهبود وضعیت خود در کنکور استفاده کنید.

در جامعه آماری شرکت کنندگان کنکور، قشرهای مختلفی با بهره‌های هوشی و استعدادهای متفاوت شرکت می‌کنند؛ چون آزمون سازمان سنجش بر اساس استانداردهای علمی و برای همه طراحی می‌شود و قطعاً توزیع سطح دشواری تست‌های کنکور، متناسب با وضعیت علمی و درسی تمام شرکت‌کنندگان خواهد بود. با درک و قبول این نکته، بدون اینکه دغدغه و استرسی از میزان مطالعه خود داشته باشید یا نگران میزان مطالعه دوستان و هم کلاسی‌های خود، در مقایسه با خودتان، باشید، فقط توان و انرژی خود را برای مطالعه بهتر در ایام امتحانات صرف کنید تا بتوانید از تلاش خود بهترین نتیجه را بگیرید.