چگونه با حس خستگی و خواب آلودگی مفرط مبارزه کنیم؟

چرا مدام چرت می‌زنم؟ چرا نمی‌توانم یک ساعت هم روی یک درس تمرکز کنم و سریع خوابم می‌گیرد؟ چرا شب‌ها زود خوابم می‌گیرد و صبح‌ها به زور از خواب بیدار می‌شوم؟ چرا مدام احساس کسالت و بی‌حوصلگی می‌کنم؟

هر چه به زمان برگزاری آزمون سراسری نزدیک‌تر می‌شویم، بیشتر شاهد این‌گونه گلایه‌ها از سوی داوطلبان هستیم؛ داوطلبانی که می‌گویند مدت زمان خوابشان بیشتر از گذشته شده است و غیر از کلاس درس، که به زور چشم‌هایشان را باز نگه می‌دارند، مابقی ساعات روز را یا خواب آلوده هستند و یا در خواب سیر می‌کنند و در واقع اصلاً دلشان نمی‌خواهد که از رختخواب بیرون بیایند و حال و حوصلۀ انجام هیچ کاری را نیز ندارند.

باید گفت که عامل  خواب آلودگی، می‌تواند مسایل مختلف فیزیولوژی مثل: کمبود ویتامین گروه ب یا د، عفونت، آلرژی، کم خونی، به هم ریختگی هورمونی، کم آبی بدن و  فشار خون پایین باشد. در کل، هر نوع بیماری حاد و مزمن سیستمیک مانند: مشکلات تیروییدی، کلیوی، رماتیسم، دیابت، خونی و سایر اختلالات عضوی، که یک یا چند عضو بدن را درگیر کند، خستگی مزمن را به همراه دارد؛ به همین دلیل،  ما  به دوستانی که چنین مشکلی دارند، پیشنهاد می‌کنیم که در مرحلۀ اول به پزشک مراجعه کنند تا از سلامت جسمانی خود مطلع گردند؛ اما اگر با وجود سلامت جسمانی، باز هم احساس خواب آلودگی مفرط دارند، این احساس می‌تواند به دلیل شرایط روحی و روانی‌شان باشد. در اینجا دلایلی چند را که می‌تواند عامل این حس خواب آلودگی باشد، بررسی می‌کنیم:

نداشتن هدفی ارزشمند  

بدون داشتن هدفی که بتوان روی آن تمرکز کرد، ذهن انسان دایماً در حال تاخت و تاز است و این امر باعث می‌شود تا کاملاً از لحاظ روحی خسته و کسل گردد. هیجان و شور و اشتیاق، باتری روح انسان را شارژ می‌کند و بدون داشتن هدف، انرژی انسان به بیهودگی صرف می‌شود. به همین دلیل است که  وقتی روی برنامه‌ای کار می‌کنید که به آن علاقه دارید، می‌توانید کمتر بخوابید و زحمت بیشتری برای آن بکشید. افکار ما، انرژی هستند و اگر انرژی‌تان بازسازی نشود، احساس کسالت و بی‌حالی می‌کنید؛ در واقع، عدم تمرکز روی یک هدف ارزشمند، باعث می‌شود که افکار منفی، آزادانه در ذهنتان پرسه بزنند و انرژی شما صرف افکار منفی شود و همین امر، شما را به شدت بی‌حال می‌کند. اگر راهی برای خروج افکار منفی نداشته باشید، به مرور در معرض افسردگی قرار می‌گیرید. در این زمان، تنها ترس و نگرانی و اضطراب در ذهن شما موج می‌زند، و از آنجایی که هیچ هدف ارزشمندی وجود ندارد تا توجه شما را به خود جلب کند، مسایل ناچیز برایتان اهمیت زیادی پیدا می‌کنند و به شدت آزارتان می‌دهند و احتمالاً در خواندن و به دست آوردن اطلاعات جدید مشکل خواهید داشت و مدام به فکر فرار از شرایط زندگی خود هستید و  خواب را بهترین گزینه برای فرار کردن و ندیدن و ندانستن شرایط خود می‌پندارید.

رؤیا پردازی و داشتن آرزوهایی دور از دسترس

عده‌ای از جوانان، به جای هدف‌گذاری و برنامه‌ریزی برای رسیدن به آن، به رؤیا پردازی روی می‌آورند و تصور می‌کنند که رؤیا پردازی و سیر در آرزوها، همان هدفمندی است؛ در حالی که رؤیا پردازی با هدفمند بودن کاملاً متفاوت است. فردی که هدف دارد، بین آن جایی که هست و آن جایی که می‌خواهد باشد (هدف مطلوب)، یک مسیر کاملاً عملیاتی ترسیم می‌کند و هر روز سعی می‌کند تا حداقل یک گام به سمت هدفش بردارد؛ اما فرد رؤیا پرداز فقط در «ای کاش‌ها» سیر می‌کند و کاری برای تحقق آرزوهایش انجام نمی‌دهد و نقشۀ مشخصی از مبدا، مسیر و مقصد خود ندارد؛ در نتیجه، در گذر زمان پیشرفتی نمی‌کند و از این عدم پیشرفت کلافه می‌شود و دچار بی‌حوصلگی، کلافگی و احساس خواب آلودگی می‌شود.

داوطلبی که آرزوی کسب رتبه‌ای خوب در آزمون سراسری و پذیرش در بهترین رشته محل‌ها را دارد، اما تلاشی  مناسب با آرزوی خود نکرده است، این روزها دچار حس ناامیدی می‌شود و برای فرار از واقعیت موجود، ناخودآگاه  به خوابیدن و فراموش کردن وضعیت خود، پناه می‌برد.

چه باید کرد؟

برای رهایی از خواب آلودگی مفرط، باید در دو زمینه  جسمی و روحی اقدام کنید تا بتوانید به طور کامل، آمادگی و نشاط لازم را کسب کنید.

برنامۀ ورزشی مناسب: شما می‌توانید صبح زود بیدار شوید، بدون اینکه احساس خستگی داشته ‌باشید. این حس هوشیاری می‌تواند به سرعت محو شود اگر آن را پر و بال ندهید. یک برنامه ورزشی صبحگاهی، می‌تواند به کم‌رنگ شدن این حس در شما کمک کند و پتانسیلی را برای افزایش یک خلق و خوی خوب و دقت و تمرکز بالا در کارها به شما بدهد.

تمرینات ساده مثل دویدن، باعث می‌شود که مغزتان با افزایش آندروفین زیاد در خون، علایم استرس، بی‌حالی و حتی درد را در شما کاهش دهد. جالب توجه است که بدانید ورزش صبحگاهی، سطح انرژی شما را در طول روز افزایش می‌دهد و تمرکز زیادی در انجام کار‌های روزانه به شما می‌بخشد؛ البته اگر ورزش مستمر و منظم، روزانه حداقل 30 دقیقه به صورت هوازی، به عنوان یک تکلیف در زندگی و نه به عنوان تفریح، در نظر گرفته شود.

رژیم غذایی متعادل: در طول روز، غذاهای سنگین نخورید؛ زیرا بعد از خوردن غذا، به دلیل اینکه دستگاه گوارش شما خون زیادی را به خود جذب می‌کند، خون‌رسانی به مغزتان کم شده و این مساله، سبب خواب‌آلودگی می‌شود. ترشح ناگهانی انسولین هم باعث خواب آلودگی می‌شود؛ پس سعی کنید به جای آن، از غذاهای سبک و دارای مواد قندی استفاده کنید. نوشیدن آب کافی نیز می‌تواند در ازدیاد حس نشاط شما بسیار مؤثر باشد. وقتی که از خواب بیدار می‌شوید، کمبود آب  به طور فزاینده‌ای روی روحیه شما تاثیر می‌گذارد. می‌توانید قبل از صرف صبحانه یک لیوان آب بنوشید. انجام این کار به سوخت و ساز بدن شما و همین طور به بیدار شدن سریع و احساس هوشیاری خیلی بالایتان،  بلافاصله پس از بیداری، کمک زیادی می‌کند.  

عواطف سرکوب شدۀ خود را آزاد کنید : احساس خواب آلودگی، گاه برای آن است که سرشار از احساسات منفی مثل: خشم، ترس یا ناامیدی هستید. این احساسات منفی، رفته رفته انرژی‌تان را تحلیل می‌برد و باعث سردرگمی، خستگی و ناتوانی شما می‌شود. برای مقابله با این مشکل، به محلی دنج و آرام بروید و چند نفس عمیق بکشید. به اهداف و فعالیت‌هایی که در حال حاضر در زندگی خود دارید، فکر کنید و هر احساسی را که در شما پدیدار می‌شود، اعم از: ترس، پشیمانی، حسادت، عصبانیت و ... بنویسید و سپس با یک مشاور یا روان‌شناس در این زمینه صحبت کنید و احساسات خود را با وی در میان بگذارید تا بتوانید آن را از درون خود تخلیه کنید.

اهداف  اصلی خود را شناسایی کنید و زندگی‌تان را بر پایۀ آنها بسازید: لطفاً به این سؤال پاسخ دهید: «اگر پول و زمان اهمیتی نداشت، زندگی‌ام را چطور می‌گذراندم؟» آن‌گاه هر آنچه در این زمینه به فکرتان می‌رسد، بنویسید. وقتی تمام اهدافتان را نوشتید، یک بار دیگر آنها را مرور کنید و مواردی را که از همه بیشتر برایتان اهمیت دارد، انتخاب کنید. کدام یک از این اهداف چنان چه برآورده نشوند، این احساس را در شما ایجاد می‌کنند که تمام زندگی‌تان را تلف کرده‌اید؟ اهداف برترتان را بنویسید و در چند جا، که هر روز با آن برخورد می‌کنید، نصب کنید. وقتی کاملاً بدانید چه چیزهایی برایتان اهمیت دارد و به کجا می‌روید، زندگی‌تان نظام‌مند می‌شود و فعالیت‌هایتان در جهت دست‌یابی به اهدافتان قرار می‌گیرد و انگیزۀ تحقق اهدافتان، باعث از بین رفتن تنبلی و تقویت انرژی‌تان می‌شود.   

در واقع، وقتی نسبت به چیزی اشتیاق و هیجان دارید و برای رسیدن به آن برنامه‌ریزی می‌کنید و میزان انرژی‌تان در بالاترین حد ممکن است، شب‌ها با خوشحالی به خواب می‌روید و صبح‌ها شاد و پر انرژی از خواب برمی‌خیزید و برای دنبال کردن اهدافتان، نشاط لازم را خواهید داشت و دیگر فکر و خیال منفی  به سراغتان نمی‌آید.

 

 

احساس خواب‌آلودگی، گاه برای آن است که سرشار از احساسات منفی مثل: خشم، ترس یا ناامیدی هستید. این احساسات منفی، رفته رفته انرژی‌تان را تحلیل می‌برد و باعث سردرگمی، خستگی و ناتوانی شما می‌شود

تمرینات ساده مثل دویدن، باعث می‌شود که مغزتان با افزایش آندروفین زیاد در خون، علایم استرس، بی‌حالی و حتی درد را در شما کاهش دهد. ورزش صبحگاهی، سطح انرژی شما را در طول روز افزایش می‌دهد و تمرکز زیادی در انجام کار‌های روزانه به شما می‌بخشد 

مهربانی را تمرین کنیم

برای آرامش و سلامتی خود و دیگران:

مهربانی را تمرین کنیم

می‌گویند در حوادث غیرمترقبه، مردم به هم نزدیک‌تر می‌شوند و مهربانی‌ها بیشتر می‌شود. این روزها که سیلاب بخش‌هایی از کشورمان را درنوردیده است، به حقیقت این کلام به راحتی می‌توان پی‌برد. این روزها شاهد حضور زنان و مردان و حتی کودکانی هستیم که همدلانه برای آرامش جسمی و روحی هموطنان سیل‌زده تلاش می‌کنند و از هیچ کمکی به آنها دریغ ندارند. شاید شما تصور کنید که به عنوان یک کنکوری، که وقت زیادی تا زمان برگزاری آزمون سراسری ندارید، کاری در این زمینه، از دستتان برنمی‌آید، اما واقعیت این است که در هر موقعیتی می‌توان محبت کرد و بخشی از شبکۀ مهربانی بود و مطمین بود که مهربانی در درجۀ اول برای خود ما مفید است و می‌توان بهره‌های بسیاری را از آن گرفت.

حاصل مهربانی، شادمانی است

مهربانی، باعث می‌شود که از احساس گناه، پشیمانی، اندوه و دیگر رنج‌ها و ناراحتی‌ها خلاص شوید؛ به بیان دیگر، کمک به دیگران باعث می‌شود که بیشتر قدردان شرایط و موقعیتتان باشید و از موقعیت خودتان و افکار بیهوده فاصله بگیرید؛ زیرا به جای خودتان، بر دیگران تمرکز می‌کنید.

نتایج یک پژوهش نشان داده است هنگامی که ما وقت، انرژی یا پول خود را به دیگران می­‌بخشیم، رضایت از زندگی، رضایت از خود و سلامت جسمی­مان ارتقاء می­یابد، طول عمرمان افزایش می­یابد و احتمال ابتلایمان به افسردگی، کاهش پیدا می­کند.

مهربان‌ها درک بهتری از خود دارند

از مزایای قابل توجه مهربانی، تاثیری است که بر درک ما از خودمان دارد. هنگامی که خود را متعهد به محبت به دیگران می‌کنید، خود را فردی نوع دوست می‌بینید. این شناخت تازه از خودتان، باعث می‌شود که بیشتر احساس اعتماد به نفس، خوش‌بینی و مفید بودن کنید. کمک به دیگران یا داوطلب شدن برای کمک کردن به آنها، توانایی‌ها و امکاناتتان را پررنگ‌تر می‌کند و باعث می‌شود که احساس کنید بر زندگی‌تان، کنترل بیشتری دارید. شاید به یاری همین کمک کردن، مهارت‌های تازه‌ای بیاموزید یا از استعدادهای نهفتۀ‌تان با خبر شوید.

 مهربان‌ها پرانرژی‌ترند

بیش از نیمی از شرکت­کنندگان در یک پژوهش، گزارش کردند که بعد از کمک کردن به دیگران، احساس قوی‌تر و پرانرژی­تر بودن کرده‌اند. تعداد زیادی از شرکت­ کنندگان در این پژوهش هم گفته‌­اند که بعد از مهربانی کردن، احساس آرامش بیشتر و افسردگی کمتری کرده و احساس ارزشمندی‌­شان نیز افزایش یافته است.

مهربان‌ها شبکه حمایتی گسترده‌­تری دارند

کمک کردن به دیگران، موجب می­‌شود که دوستتان داشته باشند، و هنگامی که نیاز به کمک دارید، همان افراد دست یاری به شما بدهند و در نتیجه، شبکه نیرومند و گسترده‌ای از دوستان و آشنایان داشته باشید. معمولاً در مواقع لزوم، افراد مهربان می‌توانند روی کمک دوستان و آشنایانشان حساب کنند.

مهربانی، راهکاری موفق برای مبارزه با اضطراب

اضطراب و نگرانی، چه از نوع ملایم و چه از نوع حمله‌های عصبی، سخت در انسان شایع است. روش‌های مختلفی مثل مدیتیشن، ورزش، مصرف دارو یا درمان‌های طبیعی برای درمان اضطراب وجود دارد، اما به نظر می‌رسد که راحت‌ترین و ارزان‌ترین راه خلاص شدن از شرّ نگرانی‌ها، محبت کردن به دیگران است.

تحقیقات بسیار زیادی انجام گرفته است که تاثیرات مثبت مهربانی را بر سلامتی انسان به اثبات می‌رساند. همچنین چندین کتاب نیز در مورد تاثیرات مثبت مهربانی بر سلامتی، به چاپ رسیده است. گفتنی است تحقیقاتی که از سال ۱۹۸۸ تاکنون انجام گرفته، در کتاب نیروی شفابخش نیکوکاری (نوشته آلِن لوک) گردآوری شده است.

در این کتاب از قول یکی از شرکت کننده‌های تحقیقات لوک آمده است: «چند ماه پیش آن‌قدر استرس داشتم که به زور می‌توانستم در شبانه روز چهار ساعت بخوابم و انواع و اقسام دردها هم به سراغم آمده بود. داروهای ضد افسردگی و ضد اضطراب را امتحان کردم، اما هیچ بهبودی حاصل نشد. بعدها فهمیدم که این عشق است که واقعاً شفابخش است. وقتی کارهای مثبتی را برای دیگران انجام می‌دادم، واکنش مستقیمی در وضعیت جسمی من به وجود می‌آمد. الان دیگر شب‌ها خیلی راحت می‌خوابم و آرامشی نیز در کل بدنم به وجود آمده که با وضعیت سابقم قابل مقایسه نیست و بیشتر دردهایم هم از بین رفته است.»

مهربان‌ها سالم­ترند و سلامتی می‌بخشند

حتماً شنیده‌اید که مهربانی و محبت کردن به دیگران، دل را نرم می‌کند، اما جالب است بدانید که مهربان بودن، در واقع بر تعادل شیمیایی قلب شما تاثیر مثبت دارد. مهربانی، باعث ترشح هورمون اکسی‌توسین می‌شود. به گفته دکتر دیوید همیلتون، اکسی‌توسین، باعث آزاد شدن ماده‌ای شیمیایی به نام نیتریک اکسید در رگ‌های خونی می‌شود. این ماده، با گشاد کردن رگ‌های خونی، فشار خون را کاهش می‌دهد. جالب است بدانید از آنجا که اکسی توسین با کاهش فشار خون به سلامت قلب کمک می‌کند، به آن لقب هورمون محافظ قلب داده‌اند.

در منابع اسلامی هم تاکید زیادی بر محبت و مهربانی نسبت به همنوعان شده است و اشاره شده است که اساس جامعه مطلوب، محبت مردم نسبت به یکدیگر است و آن را در سامان دهی جامعه انسانی کارساز می‌داند؛ تا جایی که خداوند متعال نیز خود را دوستدار بندگان خود می‌داند.

وقتی انتخاب می‌کنید که فرد مهربان­تری باشید، نه تنها سلامت خودتان را ارتقاء می­دهید، بلکه سلامت افرادی را که با آنها ارتباط برقرار می‌کنید نیز تقویت می‌کنید. مهربانی شما تاثیرات چند جانبه ای دارد. این مهربانی، حتی می‌تواند بر افرادی که شاهد بروز آن هستند نیز تاثیر گذاشته و در آنها احساس خوبی را ایجاد کند. وقتی انتخاب می‌کنید که فرد مهربان­تری باشید، تغییرات مثبتی را در اجتماع و دنیای اطراف خود ایجاد خواهید کرد.

چگونه مهربانی را تمرین کنیم؟

اولین گام در تمرین استراتژی مهربانی، انتخاب کاری است که می‌خواهید انجام دهید. اینکه چقدر و هر چند وقت یک بار می‌خواهید آن را تکرار کنید، تصمیم بسیار مهمی است. اگر این کار را کم انجام دهید، نمی‌توانید بهرۀ چندانی از منافع مهربانی ببرید؛ همچنان که اگر در انجام این کار زیاده روی کنید، سرانجام در خودتان احساس خستگی، فشار و عصبانیت می‌کنید. پیشنهاد می‌کنیم که این کار را یک روز در هفته انجام دهید و در آن روز، خود را به انجام یک کار جدید و بزرگ یا چند کار کوچک، متعهد کنید.

در مرحلۀ بعد، خوب است که چند کار را با یکدیگر ترکیب کنید یا کار جدیدی را انجام دهید. این تغییر به شما انرژی و انگیزه می‌دهد؛ زیرا پس از مدتی که از روی محبت و مهربانی، کاری را انجام دادید، به آن خو می‌گیرید و انجام آن دیگر، مانند گذشته، شادتان نمی‌کند؛ البته تغییر مداوم مهربانی، نیازمند تلاش و خلاقیت است، اما هر کاری که به فردی آرامش دهد یا او را شگفت زده کند، می‌تواند در برنامۀ شما قرار گیرد؛ برای مثال، می‌توانید کتاب کمک آموزشی خود را با دوستی که توان خرید آن را ندارد، سهیم شوید و به صورت مشارکتی از آن استفاده کنید یا اگر کتابی اضافی دارید، آن را به داوطلبانی که اکنون گرفتار سیلاب شده‌اند، تقدیم کنید. ضمناً می‌توانید در هر یک از مشکلات درسی، به یک همکلاسی یاری برسانید و یا اگر دیدید که این همکلاسی، ناراحت  و کلافه است، از او دلجویی کنید و  با تقدیم یک هدیۀ کوچک یا گفتن سخنی امید بخش به وی، او را شادمان سازید.

نکتۀ آخر اینکه باید مراقب باشید تا به خاطر انجام عمل نیکتان، انتظار پاداش نداشته باشید؛ در این صورت، فوایدی که این عمل خیر بر شما خواهد داشت از بین می‌رود. اگر در قبال انجام کارتان انتظار چیزی را از دیگران نداشته باشید، دیگر دچار ناامیدی نخواهید شد؛ برای مثال، اگر در رانندگی، به اتومبیل کناری حق تقدم بدهید و انتظار داشته باشید که او این عمل مهربانانه را متوجه شود، اما  فرد مقابل از کار شما قدردانی نکند، ممکن است که انجام همین کار نیک، در شما ایجاد عصبانیت و خشم کند، اما اگر توقع دریافت واکنشی مثبت نداشته باشید، آن وقت است که کار شما  تاثیری مثبت بر سلامتی‌تان خواهد گذاشت. برای تمرین این مساله، دست کم هفته‌ای یک بار، کار خوبی را انجام دهید و دربارۀ آن با هیچ کس صحبت نکنید و در مقابل آن، انتظاری هم از دیگران نداشته باشید. 

 

مهربانی، باعث ترشح هورمون اکسی‌توسین می‌شود. اکسی‌توسین، باعث آزاد شدن ماده‌ای شیمیایی به نام نیتریک اکسید در رگ‌های خونی می‌شود. این ماده، با گشاد کردن رگ‌های خونی، فشار خون را کاهش می‌دهد. از آنجا که اکسی توسین با کاهش فشار خون به سلامت قلب کمک می‌کند، به آن لقب هورمون محافظ قلب داده‌اند

مهربانی، باعث می‌شود که از احساس گناه، پشیمانی، اندوه و دیگر رنج‌ها و ناراحتی‌ها خلاص شوید؛ به بیان دیگر، کمک به دیگران باعث می‌شود که بیشتر قدردان شرایط و موقعیتتان باشید و از موقعیت خودتان و افکار بیهوده فاصله بگیرید 

جمع‌بندی را جدی بگیرید

 پس از  برگزاری آزمون سراسری، بار‌ها از داوطلبان شنیده می‌شود که «با وجود تلاش فراوان، من آن طور که باید و شاید، نتیجه‌ مطلوبی  نگرفتم یا با توجه به ساعات مطالعه‌ام، می‌توانستم خیلی بهتر از اینها عمل کنم و ....»

 یکی از مهم‌ترین دلایل این نتیجه نگرفتن، کاملاً واضح است. با توجه به طولانی بودن بازۀ مطالعه برای کنکور و اینکه حجم مباحث، بسیار زیاد است، احتمال فراموشی این مباحث بیشتر خواهد بود و اختصاص ندادن فرصت زمانی کافی برای مرور مطالب و بروز فراموشی، باعث می‌شود که توان پاسخگویی شما تا حد زیادی در سر جلسه‌ آزمون سراسری کم شود؛ به همین دلیل، بهتر است که برای مطالعه دقیق‌تر، حتماً از روی یک برنامه اصولی و درست درس بخوانید. موفقیت در آزمون سراسری و کسب یک نتیجه مطلوب، نیازمند برنامه ریزی ویژه‌ای است که در هر مقطع از زمان باید با ویژگی‌های مطالعاتی و اهداف دوران مربوط باشد؛ در واقع، برخلاف تصور غلط بسیاری از داوطلبان آزمون سراسری، برنامه‌ریزی و مطالعه برای کنکور، در هر مقطعی از زمان متفاوت بوده و باید براساس ویژگی‌های همان مقطع تنظیم شود. آنچه که در این برنامه‌ریزی اهمیت دارد، توجه به مراحل مرور یک مطلب مطالعه شده برای انتقال آن از حافظه کوتاه‌مدت به حافظه بلندمدت است؛ البته در این بین، برخی از داوطلبان، بدون اجرای روش‌های جمع‌بندی‌، مطالعه خود را تا روزهای پایانی ادامه می‌دهند که این روش به هیچ وجه مورد توصیه نیست.

باز هم اشاره می‌کنیم که موضوع جمع‌بندی برای یک داوطلب کنکوری از اهمیت بالایی برخوردار است وروش‌های صحیح اجرای آن، همواره مورد پرسش این عزیزان بوده است. با توجه به اینکه عموم داوطلبان کنکور، با هر برنامه‌ریزی‌ای که داشته‌اند، باید در فصل بهار مبادرت به جمع‌بندی کنند، این مقاله را به این مبحث اختصاص داده‌ایم.

چگونه یک جمع‌بندی صحیح داشته باشیم؟

به طور کلی، چهار شیوه مطالعه و برنامه‌ریزی برای موفقیت در آزمون سراسری، به ذهن می‌رسد. شما داوطلبان گرامی در ابتدا باید درس‌های مربوط به کنکور را به دقت خوانده و خلاصه‌برداری کنید و در مرحله بعد، نوبت به جمع‌بندی مبحثی می‌رسد. بی‌تردید، مهم ترین دوران مطالعاتی در کنکور، دوره‌های جمع‌بندی مبحثی است. در این دوران شما باید به جمع‌بندی مبحثی به طور مشخص بپردازید و خیال خودتان را از آن مباحث راحت کنید. معمولاً داوطلبان کنکور، متناسب با ایام پایانی دوره، در فروردین، اردیبهشت و خرداد باید از این روش بهره ببرند. پس از جمع‌بندی مبحثی، نوبت به جمع‌بندی و مرور نهایی می‌رسد. این دوره، که آخرین فرصت شما برای آمادگی در کنکور است، شیوه مطالعه متفاوتی دارد که در زمان مناسب، توضیحات لازم در این زمینه به داوطلبان عزیز ارایه خواهد شد.

   همان طور که در بالا اشاره شد، یکی از مهم‌ترین دلایل عدم نتیجه‌گیری مناسب بسیاری از داوطلبان از تلاش خود در مرحلة آمادگی برایاآ کنکور، عدم اطلاع آنان از جمع‌بندی است. این دسته از داوطلبان، همان کسانی هستند که تا روزهای پایانی، بی‌وقفه و بدون توجه به شرایط زمانی و وضعیت خود، مطالب جدیدی خوانده و به این نکته نیز توجه ندارند که ممکن است بخش زیادی از این مطالب در جلسه برگزاری آزمون سراسری از یادشان برود؛ اما گروه دیگری از داوطلبان، از اهمیت جمع‌بندی در کنکور آگاهند، ولی شیوه نادرست و غیر اصولی را برای انجام این کار در پیش می‌گیرند. با توجه به اهمیت این دوره از آمادگی برای کنکور برای همه شما داوطلبان گرامی و سؤالات و ابهاماتی که ممکن است در خصوص جمع‌بندی و نحوه آن برایتان به وجود آید، در این نوشتار در پی آن هستیم که ببینیم برای جمع‌بندی دروس خوانده نشده چگونه برنامه‌ریزی کنیم.

      اولین نکته‌ای که باید به خاطر داشت، این است که در آغاز باید هدف جمع‌بندی روشن شود. هدف جمع‌بندی این است که انبوهِ اطلاعاتی که در دوران مطالعه در ذهن داوطلب قرار گرفته است، به نحو مناسبی سامان‌دهی شده و از این طریق، در هنگام برگزاری آزمون سراسری به راحتی قابل بازیابی باشد؛ بنابراین، در دوران جمع‌بندی، به دنبال یاد‌گیری مطالب جدید نباشید، بلکه سعی کنید آنچه را که تاکنون آموخته‌اید، به نحو مطلوبی در ذهن خود سامان‌دهی نمایید. اگر استثنایاً به دلیل کمبود وقت یا به دلایل دیگر، موفق به اتمام بخش مهم یا قابل توجهی از مطالب نشدید، بهتر است که باز هم به برنامه‌ریزی برای جمع‌بندی اولویت دهید و در کنار آن، در ساعاتی که به جمع‌بندی اختصاص ندارد، مطالب باقی‌مانده را مطالعه نمایید. توجه داشته باشید که یادگیری ۶۰ درصد مطالب با عمق ۹۰ یا ۱۰۰ درصد، بهتر از یادگیری ۱۰۰ درصد مطالب با عمق ۶۰ درصد است.

     نکته بعدی، روش جمع‌بندی است. در این باره ممکن است سؤالاتی برای داوطلب مطرح باشد؛ مثلاً آیا مطالعه‌ دوباره‌ منابع برای این منظور، مناسب است؟ آیا می‌توان صرفاً به مطالعه‌ خلاصه‌ مطالب و نکات اساسی پرداخت؟ استفاده از تست، تا چه میزان از ضرورت و اهمیت برخوردار است؟ در پاسخ به سؤالات مذکور باید گفت: داوطلبان در جمع‌بندی به دو گروه تقسیم می‌شوند: آنان که از روش درست و اصولی با یک برنامه خوب برای انجام این کار استفاده می‌کنند، و گروهی که از روش غلطی برای جمع‌بندی استفاده کرده و نتیجه خوبی نیز نمی‌گیرند. قبل از اشاره به جمع‌بندی صحیح، لازم است که به جمع‌بندی اشتباه اشاره کنیم:

     در این روش، داوطلب، تمامی درس­های خود را از روی مطالب خلاصه‌نویسی شده یا جزوه‌هایخود، طبق یک برنامه جامع مطالعه می­کند و تا روز برگزاری آزمون سراسری، این­کار را چندین بار انجام دهد؛ اماداوطلبانی که از این روش استفاده کرده‌اند، بر این باورند که اگر باز هم وقت داشتند، باز هم مرور می­کردند؛ چرا که هیچ‌گاه احساس نکرده‌اند که تسلط کافی روی مطالب داشته‌اند. در این روش، دو اشکال عمده وجود دارد: اول اینکه شما مطالب غیرضرور را نیز مطالعه خواهید کرد، و دوم اینکه هیچ گاه احساس تسلط بر مباحث نمی­کنید و درحقیقت، دوست دارید که دوباره آن مباحث را مرور کنید؛ بنابراین، شما، در مقایسه با وقتی که به مطالعه دروس و منابع آزمون سراسری اختصاص می‌دهید، نتیجه کافی نمی‌گیرید.

 با توجه به مطالبی که در بالا به آن اشاره شد، اگر می‌خواهید از دوره جمع بندی خود بهترین استفاده را ببرید، لازم است که مراحل زیر را برای انجام جمع‌بندی اصولی در  نظر داشته باشید و آنها را به کار برید:

۱- سؤالات آزمون‌های سراسری سال­های گذشته را تهیه کنید و در هر روز یکی از آنها را، در ساعت احتمالی برای برگزاری آزمون اصلی، پاسخ دهید. توجه داشته باشید که در این باره باید، تا آنجا که ممکن است، شرایط آزمون را برای خود شبیه‌سازی کنید؛ خصوصاً اینکه حین پاسخگویی به سؤالات، نباید به هیچ‌وجه وقفه یا استراحتی برای خود در نظر بگیرید و مانند کنکور، سؤالات را به طور یکجا، و نه به صورت درس به درس، پاسخ دهید.

۲- سپس هر آزمون را تصحیح کنید و پس از تصحیح هر آزمون، سؤالاتی را که اشتباه جواب داده یا پاسخ آنها را نداده‌اید، علامت زده و مشخص کنید که سؤالات مزبور از کدام مباحث مطرح شده است. بعد از آن به مباحث مزبور مراجعه نموده و ابتدا از طریق مطالعه‌ خلاصه‌ مطالب یا نکات، در صدد رفع اشکال برآیید و پس از آن، اگر مطالعه‌ خلاصه و نکات مؤثر واقع نشد، صرفاً برای مباحثی که با توجه به بودجه‌بندی سؤالات کنکور‌های گذشته از اهمیت زیادی برخوردارند، به منابع اصلی مراجعه نموده و مشکل خود را برطرف کنید.

۳- پس از ارزیابی هر آزمون، آزمون‌ سال بعد از آن را نیز به همین ترتیب تمرین کنید تا مجموعهآزمون‌ها به پایان برسد.

در این روش، شما زمان خود را به دوره‌های دو یا سه روزه تقسیم می‌کنید و در صبح روز اول آزمون می‌دهید؛ البته این آزمون باید یک کنکور جامع باشد که بهتر است کنکور سال‌های گذشته بوده و شرایط کنکور نیز به طور کامل برایتان شبیه‌سازی شود.

مزیت­های روش صحیح جمع‌بندی

این روش، مزیت­های بسیار زیادی دارد که به چندمورد آنها اشاره خواهیم کرد:

1- مرور همه مطالب:

در یک کنکور استاندارد، اغلب از تمامی مبحث­ها، دست کم یک سؤال وجود خواهد داشت، و اگر چنین هم نباشد، در پنج آزمون، به طور قطع شما از هر مبحث، دست کم به یک سؤال پاسخ خواهید داد. انجام این کار، سبب می­شود که اطلاعات شما در تمامی مبحث­های اختصاصی سنجیده شود.

2- رفع اشکال عمده و عدم اتلاف وقت:

در این روش، هر بار که آزمون می­دهید، بخشی از اشکال­های شما برطرف می­شود و هر بار، در مقایسه با دفعه گذشته، آمادگی شما بالاتر می­رود؛در ضمن، چون مطالبی را که می­دانید، درست پاسخ خواهید داد، دیگر وقتی برای مطالعه آنها سپری نخواهید کرد؛ بنابراین، وقتتان نیز تلف نمی­شود.

3- تمرین مهارت­های آزمون دادن:

برای موفقیت بیشتر در کنکور، حتماً به این نکته توجه داشته باشید که فقط داشتن اطلاعات برای پاسخگویی به سؤال، کافی نیست و باید با مهارت­­های آزمون دادن، آشنا بوده و آنها را به کار ببندید. این مهارت­ها، نیازمند تمرین هستند و تنها راه آموختن آنها، تجربه کردن است.

در دوران جمع‌بندی، تمرین تست‌های کنکور سال‌های گذشته، بسیار لازم به نظر می‌رسد. داوطلبان عزیز! این مساله را بسیار جدی بگیرید. بارها دیده شده است که اشخاصی با مطالعه‌ فراوان به سطح آگاهی مطلوبی رسیده، اما به دلیل عدم تمرین تست، نتیجه‌ای دور از انتظار کسب کرده‌اند.مزیت استفاده از آزمون‌های سال‌های گذشته، این است که اولاً با نحوه طرح سؤال از مباحث مختلف در کنکور آشنا می‌شوید، و دوم اینکه سؤالات کنکور از جامعیت برخوردار بوده و با تمرین هر دوره از آنها، گویی تمامی مطالب را یک مرتبه مرور نموده‌اید. سوم اینکه با تمرین کردن و تست زدن، مطالبی را که به خوبی فرا گرفته‌اید، در ذهنتان تثبیت کرده و با نقاط ضعف خود آشنا خواهید شد، و بالاخره، این سؤالات، به عنوان سؤالات استاندارد و مشابه سؤالات کنکور، باعث می‌شود تا مهارت‌های آزمون دادن شما نیز به خوبی تقویت شود.

برای نتیجه‌گیری بهتر از دوران جمع‌بندی، به نکات زیر نیز دقت کنید:

الف- در این دوره، مطالعه‌ دوباره‌ منابع یا مطالب جدید به هیچ وجه توصیه نمی‌شود؛ زیرا از طرفی مهلت کمی تا زمان برگزاری کنکور باقی‌مانده و عملاً با این روش، حجم قابل توجهی از مطالب از قلم می‌افتد، و از سوی دیگر، این امر هیچ اثری در نظم‌بخشی به مطالبِ مطالعه‌شده داوطلب نداشته و باعث سردرگمی وی می‌شود.

ب- سعی کنید که حداقل در این دوره، در طول روز 11 ساعت، و در نهایت 13 ساعت، درس بخوانید. اگر نمی‌توانید این کار را انجام دهید، علتش این است که وقت خود را تلف می­کنید، نه اینکه وقت ندارید؛ پس بایدبرای خودتان برنامه زمانی دقیقی از قبل معین کنید و خود را مقید کنید تا آن را مو به مو انجام دهید.

پ- اگر تا به حال، مبحثی از درس­های اختصاصی را هرگز نخوانده‌اید، بهتر است که آن را با مشورت با افراد مطلع، رها کنید، اما اگر آن مطلب، یک درس عمومی است، می­توانید آن را بخوانید، ولی سعی نکنید که تسلط شما بر آن خیلی زیاد شود؛ چون انجام این کار، به زمان زیادی احتیاج دارد که شما فرصت انجام آن را ندارید، و سعی کنید که با خواندن مطالب اصلی، درصد پاسخگویی صحیح خود را در آن درس در آزمون سراسری افزایش دهید.

 ت- به بودجه‌بندی سؤال­های کنکور توجه کنید و اگر به مبحثی که سؤال بیشتری از آن مطرح می­شود، تسلّط کمی دارید، بر آن مبحث مسلط شوید و تا حد امکان، مشکل خود را برطرف کنید.

ث- اگر شما داوطلب خوبی هستید و نتیجه خوبی را در آزمون­ها کسب کرده‌اید، می­توانید هر دو روز یک­بار آزمون بدهید، و در حقیقت، یک روز و نیم را برای رفع اشکال بگذارید، ولی اگر نتیجه‌هایتان رضایت بخش نیست، این کار را سه روز یک بار انجام دهید و دو روز و نیم را برای اشکال­ها وقت بگذارید. در این وقت­ها، شما باید در هر درس، یک تصمیم مهم بگیرید و آن تصمیم را عملی کنید؛ برای نمونه، با خود بگویید که در درس فیزیک، تست‌های مبحث نور را تا فاصله آزمون بعد، رفع اشکال خواهم کرد.

ج- اگر در هر آزمون، فکر کنید که این آزمون، کنکور واقعی شماست، در این صورت، در هر آزمون، اشکال عمده خود را برطرف خواهید کرد و به این ترتیب، هر آزمون در مقایسه با آزمون قبلی‌تان بهتر خواهد شد.

چ- ساعت خواب خود را در دوران جمع‌بندی، اصلاح کنید. تحقیق­ها نشان داده است که دست کم 7 ساعت خواب در شبانه روز، برای ذهنی آماده، لازم است؛ بنابراین، سعی کنید که در طول این مدت، به صورت تدریجی، به گونه‌ای خواب خود را تنظیم کنید که در درجه اول دست کم 7 ساعت در شبانه روز بخوابید و در درجه دوم، ساعت خواب و بیداری شما منظم باشد؛ یعنی برای نمونه، هر روز بین ساعت 23 تا 24 (11 تا 12 شب) بخوابید و بین ساعت 6 تا7 صبح بیدار شوید. اگر عادت به خواب بعد از ظهر دارید، آن را به گونه‌ای تنظیم کنید که مدت زیادی نباشد و فقط مغزتان برای مطالعه بعد از ظهر استراحت کند؛ زیرا بعد از این زمان، خواب شما وارد مرحله عمیق شده و فرآیند بیداری‌تان، دشوار خواهد شد. 

 

آزمون سراسری در پیش است

اکنون که ماه‌ها، هفته‌ها و روزها برای کنکوری‌های عزیز، یکی پس از دیگری سپری شده‌اند و تقریباً دو ماه و نیم تا برگزاری آزمون سراسری باقی مانده است و روز برگزاری این آزمون، به سرعت فرا می‌رسد. حتماً احساس خاصی، توام با هیجان و بیم و امید، بسیاری از شما دوستان داوطلب را در برگرفته است. به این نکته توجه داشته باشید که در هر شرایط درسی که هستید، تنها چیزی که در حال حاضر باید به آن فکر کنید موفقیت است؛ فقط موفقیت و بس. مطمئن باشید که دو ماه و نیم، به اندازه خود، فرصت زیادی برای جبران مشکلات و کاستی‌های درسی است و شما می‌توانید در این مدت، با کمی تلاش و همت بیشتر و یک برنامه‌ریزی منسجم و منظم، همه چیز را تغییر دهید؛ البته روی سخن ما با کسانی است که تا الان، تلاش چندانی برای موفقیت در آزمون سراسری نکرده و برنامه منظمی نداشته‌اند. ضمناً در میان داوطلبانی که کاملاً آماده‌اند نیز کسانی وجود دارند که هیجان خاصی داشته و مدام از خود می‌پرسند: آیا موفق می‌شوم؟ آیا می‌توانم به همه اهداف و آرزوهای خود برسم؟ آیا در سال تحصیلی جدید، در دانشگاه و رشته‌ای که تمایل دارم، مشغول به تحصیل می‌شوم؟ و .... همین نگرانی‌ها در چنین شرایطی باعث می‌شود که داوطلب نتواند به طور کامل از وقت و انرژی خود به طور کامل و خوب استفاده کند و بخشی از ذهن او درگیر مسایل آزار دهنده‌ای از این دست می‌شود.

    در مقالات قبلی، در ارتباط با نحوه برنامه‌ریزی و درس خواندن برای داوطلبان مختلف، که در شرایط گوناگون درسی هستند، مطالبی را نوشتیم. در این مقاله، توجه همه شما داوطلبان عزیز را به نکاتی مهم راجع به استفاده از فرصت‌های باقی‌مانده جلب می‌کنیم تا با توجه به این نکات و اجرای آنها به موفقیت برسید. بخشی از مهم‌ترین نکات یاد شده، در ذیل آورده می‌شود:

الف- خدا را فراموش نکنید

توجه به خدا و کمک گرفتن از او در همه کارها، علاوه بر اینکه به ما آرامش می‌دهد، باعث ایجاد قوت و نیروی بیشتر ما در کارها می‌شود. ایمان داشته باشید که خدا در هر کار مثبتی که شما انجام می‌دهید، همراه و یاور شماست و به شما کمک خواهد کرد. حضور موفق در کنکور نیز یکی از این کارهاست. در کنار تلاش شما، خداوند خودش کارها را درست می‌کند؛ پس با توکل به او درس بخوانید و ایمان داشته باشید که همه چیز به بهترین شکل انجام می‌شود. اعتقاد به خداوند، به انسان سلامت جسم و روان می‌بخشد؛ زیرا دیگر دلیل بروز هیچ‌گونه نگرانی نیست و با ذکر گفتن و دعا کردن، می‌توانید به راحتی بر ترس و اضطراب خود غلبه کنید.

ب- تفکر مثبت داشته باشید

یکی از مهم‌ترین اصولی که در سراسر زندگی و در همه کارهایی که شما عزیزان انجام می‌دهید، باید حتماً به آن توجه داشته باشید، این است که تفکر مثبت داشته باشید و از بروز تصویرها و تفکرات منفی در ذهن خودتان جلوگیری کنید. تصویرهای منفی موجود در ذهن، بر اراده‌های مثبت غلبه می‌کند و در نهایت شما را به پذیرش نتیجه‌های منفی می‌کشاند. پاک کردن ذهن از افکار و اندیشه‌های منفی، از مهم‌ترین و حیاتی‌ترین مسؤولیت‌ها در فرآیند کنکور است. همیشه و در همه مراحل، به خاطر داشته باشید که شما عضوی از این جهان بی‌کران هستید و باید به عنوان یک عضو، از دنیا و زندگی‌تان چیزهای گوناگونی بخواهید و سپس با انرژی سرشار و یقین به عملی شدن آن، نیت کرده و اهدافتان را در آغاز در مغز خود و سپس روی کاغذ پیاده کنید و هر روز آن هدف‌ها را تصور کرده و به عنوان دوست خود، در کنار خودتان احساس کنید.

 «آیا واقعا می‌توانم با شرایطی که در حال حاضر دارم و مطالعه چندانی نداشته‌ام در کنکور موفق شوم یا رتبه خوبی به دست بیاورم؟» این سؤالی است که برخی از داوطلبان کنکور با ناامیدی از دیگران می‌پرسند و جوابی که می‌شنوند تاثیر عمیقی بر ذهن آنها می‌گذارد؛ چون باعث می‌شود که اعتماد به نفس و تفکرات مثبتشان تحت تاثیر قرار گیرد و آنها را در شرایطی قرار می‌دهد که بیشتر تلاش کنند یا دست از تلاش بردارند و با خود بگویند که «اگر نمی‌توانم، پس سال آینده کنکور خواهم داد.» من شرایط شما را نمی‌دانم و از توان علمی شما نیز بی‌خبرم، اما داوطلبانی را می‌شناسم که فقط در دو ماه آخر به صورت جدی مطالعه کرده و در انتهای کار، با بالاترین تراز در آزمون سراسری پذیرفته شده‌اند. اگر واقعاً مثبت اندیش باشید و با یک همت عالی، قدم در راه بگذارید، هر کسی که باشید و در هر کجای ایران که زندگی کنید، می‌توانید رتبه برتر کنکور شوید؛ پس در این روزهای باقی مانده تا برگزاری آزمون سراسری، ابتدا باید تلاشتان را بیشتر کنید و دوم اینکه اولویت خودتان را تشخیص دهید و بدانید که در این فرصت باقی مانده، اگر تنها بعضی از قسمت‌های دروس مختلف را که مهم‌ترند، مطالعه کنید، همین مطالعه می‌تواند شما را به موفقیت در این آزمون، نزدیک‌تر کند.

 البته حتماً به خاطر داشته باشید که کامل خواندن دروس و صد در صد زدن تست‌های مربوط به هر درس، خواسته همه شما داوطلبان عزیز کنکوری است، اما کمال‌گرایی مطلق، خود می‌تواند باعث بروز احساس منفی و مخرب در ذهنتان شود. این موضوع با مثبت اندیشی تفاوت می‌کند. ضمناً به این نکته توجه داشته باشید که در بیشتر مواقع، صد در صد تست زدن صحیح همه دروس و حتی یک درس، امکان پذیر نیست؛  بنابراین، در مورد نتایجی که از خودتان توقع دارید، واقع بین باشید، و اگر در آزمون سراسری به این مشکل برخوردید، خودتان را نبازید و مطمین باشید که بقیه داوطلبان نیز گرفتار چنین مشکلی می‌شوند.

پ- آرامش خود را حفظ کنید

هر چقدر که برای کنکور زحمت کشیده و مطالعه کنید، اما آرامش نداشته باشید، هیچ فایده‌ای ندارد؛ زیرا ذهن شما، نه تنها به درس و آنچه می‌خوانید، توجهی نمی‌کند، بلکه با استرس و نگرانی، که شما برای خود ایجاد کرده‌اید، درگیر خواهد شد. ذهن در چنین شرایطی، پیوسته می‌کوشد تا با سردرگمی و پریشانی، به دنبال جواب سؤال‌های پر تنش شما باشد، و به این ترتیب از آنچه که مطالعه می‌کنید، مطالب بسیار کمی را به خاطر می‌سپارد. راه‌های مختلفی برای کسب آرامش وجود دارد، و همان‌گونه که در بالا نیز اشاره کردیم، مهم‌ترین آنها توکل به خدا و درخواست کمک و یاری از ذات متعال اوست.

      یکی از کارهای دیگری که در این روزها می‌توانید انجام دهید، این است که ساعتی را در طول روز، به ورزش کردن اختصاص دهید؛ چرا که ورزش، تاثیر بسیار زیادی در کسب آرامش شما خواهد داشت و باعث می‌شود تا با حواس جمع به مطالعه خود ادامه دهید. احتمالاً عده‌ای از شما عزیزان با خود خواهید گفت که فعلاً برای ورزش کردن وقتی ندارم و برنامه‌ام نیز به اندازه کافی پر است؛ اگر این‌گونه هم باشد، اصلاً اشکالی ندارد و می‌توانید با تمرینات بسیار کوچکی، که وقت بسیار کمی را از شما می‌گیرد، باز هم به آرامش برسید. یکی از بهترین روش‌ها برای رسیدن به آرامش سریع، کشیدن نفس‌های عمیق است. روان‌شناسان معتقدند کسانی که تنفس عمیق دارند، از طول عمر بیشتر و از هیجان‌های عصبی کمتری برخوردارند.

تکنیک تنفس عمیق شامل سه مرحله است: 1- دمِ عمیق که باید آهسته و آرام باشد و به صورت شکمی انجام شود؛ به صورتی که قسمت‌های تحتانی، قفسه سینه و حبابچه‌ها پر از هوا شود. تنفس عمیق و شکمی، دیافراگم را حرکت می‌دهد و این حرکت در حفره شکمی یک خلا ایجاد می‌کند که شتاب لنف را پانزده برابر می‌کند؛ در نتیجه، متابولیسم سلولی شما بهتر انجام می‌شود و شما شادابی، سر زندگی و انرژی فراوانی را در وجود خودتان احساس می‌کنید. 2- نگهداری نفس که خیلی مهم است. وقتی شما هوا را در ریه‌های خود نگه می‌دارید، به کیسه‌های هوایی خود فرصت می‌دهید که تبادل اکسیژن و دی اکسید کربن را به طور کامل انجام دهند. در تنفس‌های تند و سطحی، این تبادل خوب صورت نمی‌گیرد؛ چون شما به ریه‌های خود فرصت کافی برای انجام این کار نمی‌دهید. 3- بازده عمیق که باید آهسته و آرام و از طریق بینی، هوا را خارج کنید؛اما در آخرین لحظات، دهان را باز کنید و هوای باقی مانده را با فشار و صدا بیرون دهید. این هوای باقی مانده، یکی از مهم‌ترین علل خستگی و استرس است. بازده عمیق را تجربه کرده و ریه های خود را از آخرین هوای مسموم نیز خالی کنید.

ت- همراهی والدینتان را از دست ندهید

علاوه بر داوطلبان، افراد دیگری هم هستند که پا به پای کنکوری‌ها، کنکور را به گونه‌ای دیگر تجربه می‌کنند و به اندازه خود داوطلبان نیز، درگیر کنکور و نگرانی‌های آن هستند. همراهی والدین با شما داوطلبان عزیز می‌تواند تاثیر بسیار مثبتی بر موفقیتتان داشته باشد؛ البته باید اشاره کنیم که این موضوع، یک ارتباط دو سویه است و هم والدین و هم داوطلبان، هر دو باید مراقب این رابطه باشند. به طور طبیعی، همه والدین آرزو دارند که فرزندان کنکوری آنها در رشته و دانشگاهی بسیار عالی درس بخوانند و موفقیت‌های بی‌نظیری را کسب نمایند؛ اما والدین باید توجه داشته باشند که این توقع آنها، اولاً متناسب با شرایط و توانمندی‌های فرزندشان باشد، و دوم اینکه باعث وارد آمدن فشار و استرس بر داوطلب و افزایش نگرانی‌های وی نشود؛ از طرف دیگر، دخالت‌های بی‌جا و دور از اصول آنها ممکن است داوطلبان را آشفته و سردرگم کرده و بازده و توان مطالعاتی آنها را کم کند.

 والدین باید در چنین شرایطی، کوچکترین موفقیت‌ها و زحمت‌های فرزندانشان را تحسین کرده و به حساسیت‌های روحی داوطلبان در ماه‌های ‌آخر باقی مانده تا زمان برگزاری کنکور توجه نمایند و بدون اطلاعات و یا صرفاً بر اساس برخی از شنیده‌ها قضاوت نکنند. در ماه‌‌های پایانی مانده به تا زمان برگزاری آزمون سراسری، داوطلبان، بیشتر وقتشان را منزل و در کنار خانواده می‌گذرانند؛ به همین دلیل، تاثیر سهم خانواده در موفقیت داوطلب در این مدت، دوچندان می‌شود. ایجاد فضایی امن و به دور از استرس، اضطراب و مقایسه با دیگران، می‌تواند انرژی داوطلبان را در این ایام دوچندان کند. مطرح کردن نقاط ضعفی که برای والدین و فرزندشان کاملاً روشن است، فقط انرژی منفی ایجاد می‌کند. والدین می‌توانند با انجام هر کاری، به فرزندشان نشان دهند که موفقیت او برایشان بسیار مهم است و او را باور دارند. احساس والدین با تمام کلمات و رفتارشان به فرزند منتقل می‌شود و فضای پر‌استرس و اضطراب کنکور، داوطلب را تا حد زیادی حساس می‌کند؛ پس اعضای خانواده باید مراقب این حساسیت داوطلب کنکوری خود و رفتارهایشان در مقابل او باشند.

به عنوان یک داوطلب، که در ماه‌های پایانی فرصت آمادگی برای کنکور به سر می‌برید، لازم است به نکات زیر توجه بیشتری داشته باشید:

1-    آرامش خود را بیشتر از گذشته حفظ کنید و با توکل به خدا و با نیروی بیشتر، قدم در ادامه راه بگذارید؛

2-    حتماً با برنامه‌ریزی جلو رفته و از کتابی به کتابی دیگر نپرید؛

3-    دروس مهم برای کنکور گروه آزمایشی خودتان را، که در آن گروه شرکت کرده‌اید، یعنی دروس با ضرایب بالا را، با اختصاص وقت بیشتری مطالعه کنید؛

4-   خلاصه‌های خود را بسیار مرور کنید و سعی کنید با کمی تحقیق ببینید که از کدام مبحث‌ها، سؤالات بیشتری می‌آید تا برای درس‌هایی که مطالعة آنها را تمام نکرده‌اید، حتماً آن مباحث را مطالعه کنید؛

5-    تست زدن را فراموش نکنید تا مطالب در ذهنتان بیشتر جا بیفتد؛

6-     روزانه به مدت سه ساعت، مطالعه دروس عمومی را در برنامه خود بگنجانید. 

 

حرف‌هایی درگوشی با والدین:

حرف‌هایی درگوشی با والدین:

شما نقش اصلی را دارید

شک نیست که والدین، نقشی بسیار مهم و حیاتی در موفقیت داوطلبان کنکوری دارند؛ تا جایی که امسال در گفت و گویی که پیک‌سنجش با رتبه‌های برتر آزمون سراسری سال 97 داشت، همۀ آنهایی که در مصاحبه حضور داشتند، معتقد بودند که نقش والدین، بیشتر از مدرسه و مشاور است. این نقش، به خصوص در ماه‌های پایانی و در تعطیلات نوروز، مهم‌تر و مؤثرتر است. در اینجا به نکاتی مهم که می‌تواند یاور والدین و در نتیجه داوطلبان در این زمینه باشد، اشاره می‌گردد.  

* به توانمندی‌های فرزندتان توجه کنید و از او به‌ همان اندازه انتظار داشته باشید. دقت کنید که فرزندتان را در قیاس با دیگران قرار ندهید؛ چون این مقایسه می‌تواند برای وی آسیب‌ر‌سان باشد.

* در مواقع بحرانی، اضطرابی و روانی، با دانش‌آموز همدلی کنید و از تنش‌ها و دعواهایی که در درون خانواده است و باعث ایجاد استرس در فرزندان می‌شود، دوری کنید.

* با مدرسه فرزندتان ارتباط داشته باشید تا از ضعف‌های وی آگاه شوید  و برای برطرف کردن آنها بکوشید.

* به فرزندتان استرس‌ وارد نکنید و دایم از او نپرسید: خواندی؟ تستت را زدی؟ چند درصد زدی؟ و ... در این صورت، همراه با جامعه، که کنکور را غول کرده است، این مساله را بزرگ نشان می‌دهید  و به فرزندتان  اضطراب وارد می‌کنید؛ در حالی‌ که خانواده باید برای آرامش، احساس امنیت و تامین‌ خاطر دانش‌آموز، تلاش کند.

* از جزییات برنامه‌ریزی فرزند خود مطلع باشید و امور زندگی خود را با آن هماهنگ کنید. انجام این کار باعث می‌شود که فرزندتان احساس کند اهمیت و سنگینی کار او را درک می‌کنید.

* تذکر درسی به فرزندتان، برای مدت کوتاهی می‌تواند تاثیر مثبت داشته باشد، اما بعد از گذشت زمان نه چندان زیاد، او نسبت به این تذکرات بی‌تفاوت می‌شود و تا حدی پیش می رود که بعد از مدتی نسبت به تذکرات درسی شما جبهه خواهد گرفت، و این امر، موجب ایجاد بحث و جدل میان شما و فرزندتان خواهد شد.

گفتن جملاتی نظیر «تو که همش داری استراحت می‌کنی» یا «این قدر تلویزیون تماشا نکن» و «بسه دیگه از پشت کامپیوتر بلند شو» تاثیر بسیار بدی روی ذهن فرزند‌‌تان می‌گذارد. توجه داشته باشید که شاید وی برنامه‌اش را انجام داده و حالا وقت استراحتش است.

  پس بهتر است که جلوی این اتفاق را بگیرید و مسؤولیت نظارت  بر کار درسی فرزندتان را به مشاور و کادر مدرسه بسپارید. اگر هر مشکلی وجود دارد، بهتر است که آن را، بدون در جریان گذاشتن فرزندتان، به اطلاع مشاور برسانید و از او بخواهید تا این موضوع را مطرح کند. تا جایی که ممکن است، سعی کنید که درباره کنکور با فرزندتان بحث نکنید. توجه داشته باشید که  پیش از هر چیزی، شما پدر و مادر هستید و باید عشق خود را به فرزندتان هدیه دهید.

* حتی اگر فرزندتان در ارتباط با درس صحبت کرد، سعی کنید که بحث را عوض کنید. این مساله کمک می‌کند تا او از شنیدن مطالبی که گاه از سر محبت گفته می‌شود، به هم نریزد. حتی گفتن جمله «اگر در کنکور قبول نشدی ایراد ندارد و سال بعد دوباره درس بخوان» باعث افزایش استرس و به هم ریختن افکار وی می‌شود.

* در ایام امتحانات با فرزندتان بیشتر مدارا کنید و حتی اگر دیدید که او پرخاشگر شده، آن را به حساب بی‌ادبی وی نگذارید و بدانید که به دلیل فشار امتحانات است؛ در واقع،  گاهی اوقات به خاطر فشارها و استرس‌های کنکور، خلق کنکوری‌ها تنگ و زودرنج و بی‌حوصله می‌شوند. در چنین اوقاتی شایسته است که با محبت و آرامش، آنها را به شرایط معمولی قبلی نزدیک کنید، و اگر با گذشت مدت زمان طولانی، سازش و ملاحظات شما نتیجه نداد و شرایط داوطلب رو به وخامت رفت، حتماً در این زمینه، با یک مشاور یا روان‌شناس مشورت کنید.

* از آینده‌ای که در آن فرزندتان در رشتۀ ایده‌آلی که مورد نظر شما یا خود اوست، پذیرفته نشده است، هیولا نسازید و بدین وسیله، حس ترس و نگرانی  را در او تقویت نکنید. نگذارید تصور کند که دوست داشته شدن و مورد قبول واقع شدن وی، منوط به قبولی او در رشته یا دانشگاه خاصی است.

* والدین باید به خوراک فرزندان کنکوری خود توجه کنند و در وعده‌های غذایی آنها برنج، نان، سیب‌زمینی، لبنیات و به ویژه یک لیوان شیر ولرم را نیز در نظر بگیرند؛ چرا که در برقراری آرامش، نقش مؤثری خواهد داشت. همچنین خوب است که داوطلبان، از مصرف ترشی، ادویه‌جات، سوسیس، همبرگر، کافیین و نوشیدنی گازدار خودداری کرده و به جای آنها از پسته، گردو، بادام، میوه و سبزی استفاده کنند. 

 

با «فیزیک» کنار بیابید

درس فیزیک در آزمون سراسری گروه آزمایشی علوم ریاضی و فنی، پس از درس ریاضیات، دارای بالاترین ضریب و پر امتیازترین آنهاست. به دلیل امتیاز بالا و اهمیت آن برای موفقیت در آزمون سراسری، باید در تعیین ساعات مطالعه و تمرین این درس، برنامه‌ریزی دقیقی داشته باشید و برای مطالعه کامل آن تلاش نمایید تا اگر قصد قبولی در یک رشته مهندسی و دانشگاه خوب را دارید، خود را برای کسب درصد بالایی در این درس آماده کنید. 

     با اینکه فیزیک، درس بسیار مهمی است، اما بسیاری از داوطلبان آن را جزء درس‌های مشکل می‌دانند؛ ولی توجه داشته باشید برخلاف ظاهر سختی که این درس دارد، اگر با آن همراه شوید و در هنگام مطالعه به مفاهیم درس توجه کنید و با آن کنار بیایید! این درس برای شما جزو دروس شیرین و به یادماندنی خواهد شد؛ در واقع، شما می‌توانید مطالعه این درس را برای خود آسان و راحت نموده و از آن نمره خوبی را کسب کنید.

       مطالعه دقیق و اصولی درس فیزیک، مستلزم این است که این درس را در سه مرحله و با دقت بخوانید:

1ـ مطالعه اولیه    

مانند همه درس‌ها، درس فیزیک را نیز باید یک یا چند بار، بسته به توان و آمادگی قبلی‌تان در این درس، مطالعه کنید. بسیاری از داوطلبان، با تصور اینکه فیزیک درسی مشکل است، سعی می‌کنند تا با جمع آوری جزوات مختلف به مطالعه این درس بپردازند؛ اما باید بدانید که در آغاز اصلاً نیازی به انجام این کار نیست و شما باید اساس کار خود را در مطالعه درس فیزیک، روی کتاب درسی و موضوعات مطرح شده در آن بگذارید و سپس، در صورت لزوم، به جزوات دیگر مراجعه کنید. می‌توانید استفاده از جزوات را برای مطالعه تکمیلی و آموختن اطلاعات بسیار ریزی که ممکن است در آزمون سراسری مطرح شود، اختصاص دهید. انجام این کار، مخصوص داوطلبانی است که مباحث کتاب را به خوبی یادگرفته‌اند و نیز وقت کافی برای پرداختن به این موضوعات را دارند. یکی از کارهای مهمی که همه شما داوطلبان در مطالعه درس فیزیک باید به آن توجه داشته باشید، این است که در درس فیزیک، به جای مطالعه ترتیبی فیزیک یک، دو، سه و ... مباحث را به صورت موضوعی مطالعه کنید؛ مثلاً وقتی که می‌خواهید بحث مکانیک را بخوانید ابتدا به سراغ فیزیک دو بروید و مبحث مکانیک را در آنجا بخوانید و مسایل مربوط به آن را حل کنید و سپس مبحث مکانیک را در فیزیک پایه‌های دیگر مطالعه کنید. با انجام این کار، هم در زمان صرفه جویی کرده و هم به علت اینکه مباحث پایه‌ای را خوانده‌اید، در بحث جدید نیز یادگیری بیشتری خواهید داشت.

      از چند سال قبل، طراحان درس فیزیک سعی می‌کنند تا برای این درس، سؤالات مفهومی طرح نمایند. این موضوع باعث می‌شود تا داوطلبانی که واقعاً مباحث را به خوبی خوانده و آنها را یاد گرفته‌اند، به سؤالات پاسخ دهند؛ به این ترتیب و به عنوان مثال، قبلاً یک دانش‌آموز برای تسلط بر فصل حرکت شناسی در مبحث مکانیک باید حداقل 30 تا 40 نکته کنکوری را حفظ می‌کرد، ولی اکنون احاطه بر مطلب درسی به اضافه چند نکته اساسی، می‌تواند به تست‌زنی خوب در این درس کمک بسیار زیادی کند؛ ضمن آنکه شما باید ابتدا مطالب را به صورت مفهومی و کامل یاد گرفته و سپس از نکات تستی استفاده کنید؛ بنابراین، از درک عمیق و مفهومی فیزیک غافل نشوید و هرگز یک مفهوم فیزیک را، با ژرفایی که دارد، در حد یک تعریف خشک پایین نیاورید.

    حتماً برخی از شما داوطلبان عزیز می‌پرسید که منظور از مفهومی خواندن فیزیک چیست و چگونه باید این کار را انجام داد. در پاسخ می‌گوییم که شما داوطلب گرامی برای مفهومی خواندن باید، به جای حفظ نکات و فرمول‌های غیر لازم، روش‌های حل مساله را یاد بگیرید و برای شروع مطالعه، متن کتاب درسی و حل مثال‌ها و تمرین‌های آخر فصل کتاب درسی را در سر لوحه کار خود قرار دهید. تعداد سؤالات فیزیک نامحدود است، ولی تیپ‌های موجود برای هر بحث، محدود است؛ بنابراین، مفاهیم مرتبط با هر تیپ و روش‌های حل مربوط به آن را کاملاً یاد بگیرید و برای هر تیپ، تمرین‌های زیادی را حل کنید. در شروع مطالعه صبور باشید. اگر داوطلبی هستید که در این درس ضعیف هستید یا احساس می‌کنید که آن طور که باید، نمی‌توانید به صورت اصولی این درس را مطالعه کنید، مطمین باشید که با کمی پشتکار و جدیت می‌توانید نتیجه قابل قبولی را در این درس کسب کنید. یکی از راه‌های موفقیت در این درس، حل تمرین‌های زیاد برای هر مبحث است. باید بدانید که میزان موفقیت شما، بستگی به حجم تمرین شما در این درس دارد.

     نکته بسیار مهم دیگری که در مطالعه فیزیک، حتماً باید به آن توجه داشته باشید، این است که برای پاسخگویی به برخی از سؤالات این درس، لازم است تا بعضی از محاسبات ریاضی را به خوبی بدانید؛ زیرا ممکن است، به دلیل ضعفی که در محاسبات ریاضی دارید، نتوانید از عهده حل مساله برآیید؛ پس توصیه می‌کنیم تا فرصت باقی است، در قسمت‌هایی از ریاضیات (مثل برآیند و تفاضل بردارها، تجزیه بردار به دو مؤلفه، رابطه فیثاغورث، حل مثلث، روابط مثلثاتی و ...) که در حل مسایل فیزیک کاربرد بیشتری دارند، مطالعه و تمرین داشته باشید.

    در مطالعه درس فیزیک، به مبحث مکانیک توجه خاصی داشته باشید؛ زیرا مبحث مکانیک، 20 تا 25 درصد پرسش‌ها را به خود اختصاص داده است و تسلط بر این بخش، می‌تواند به تنهایی باعث کسب درصد قابل قبولی در این درس برای شما گردد. بهتر است که قبل از شروع مطالعه مبحث فشار و مکانیک، موضوع فیزیک و اندازه‌گیری را کاملاً یاد بگیرید؛ مثلاً به طور تقریبی، هر دو سال یک بار، یک تست از چگالی می‌آید و منظور از طرح این تست در کنکور، تبدیل واحدها در آن است.

      پس از اینکه هر یک از مباحث را مطالعه کردید، به سراغ تمرین‌های آن مبحث بروید و تا می‌توانید، تمرین‌های بیشتری از آن مبحث را حل کنید. مقدار وقتی که برای هر مبحث می‌گذارید، بسته به وقت، توان و میزان یادگیری شما و اهمیت آن مبحث است. پس از حل تمرین‌ها، تمرین‌های سخت را علامت زده و در مرورهای بعدی، دوباره آنها را حل و بررسی کنید. در مطالعه اولیه می‌توانید از تست‌های کنکور نیز برای تمرین استفاده کنید.

2ـ مرور

مرور کردن، کلید تثبیت اطلاعات در هر درسی در کنکور است. اگر به عنوان یک داوطلب کنکور، درسی را بخوانید، اما آن درس را مرور نکنید، مطمین باشید که نمی‌توانید نتیجه مطلوب و قابل قبولی را در درس مورد نظر کسب کنید. درسی مانند فیزیک، به دلیل مباحث متفاوتی که دارد، نیازمند مرورهای مختلف است تا مطالب آن یادآوری شده و فراموش نشوند. برای مرور بهتر و اصولی‌تر، سعی کنید که پس از هر بار خواندن، از نکات و فرمول‌های مهم یادداشت‌برداری کنید و برای مرور از این یادداشت‌ها استفاده کنید. کار بسیار مفیدی که می‌توانید انجام دهید، این است که یادداشت‌های خود را به صورت مبحثی جمع‌آوری کنید تا هنگام مطالعه، تمام مطالب مهم مربوط به یک مبحث را کنار هم داشته باشید.

     در این درس نیز، مانند بسیاری دیگر از دروس، باید چند مرحله مرور را در برنامه‌ریزی خود بگنجانید. بهتر است که مرور اصلی و نهایی را برای ایام بعد از عید در نظر بگیرید. تا آن زمان، کل مطالب یا بخش مهمی از آن را فراگرفته و احتیاج دارید تا مطالب را به طور کامل در ذهن خود تثبیت کنید و برای انجام این کار، نیاز به مرور نهایی و جامع دارید؛ اما در طی مدت مطالعه، قبل از مرور جامع نیز شما نیاز به مرورهای مختلف دارید. انجام این کار برای آن است تا شما بتوانید مباحثی را که هر هفته در این درس مطالعه می‌کنید، به خوبی یاد گرفته و به حافظه خود بسپارید. اینکه ساعات مطالعه و مدت آن در برنامه چقدر باشد، به شما و میزان یادگیری‌تان بستگی دارد. می‌توانید بعد از هر دفعه مطالعه این درس یا پس از مطالعه کل مبحث، به مرور آن بپردازید. مهم این است که مرور را در برنامه مطالعاتی خود گنجانده باشید.کار دیگری که در مرور این درس می‌توانید انجام دهید این است که تست‌هایی را که به عنوان تمرین حل کرده بودید و از نظر شما سخت بوده است و نمونه‌های مشابه آن را نیز در مرورهایتان قرار دهید تا بتوانید تسلط بیشتری بر درس پیدا کنید.

3ـ تست‌زنی

یکی از کارهایی که شما داوطلب عزیز برای موفقیت در درس فیزیک باید انجام دهید، این است که با تست‌های تمرینی و سپس سرعتی در این درس، خودتان را محک زده و نقاط قوت و ضعفتان را دریابید. اگر نگاهی گذرا به پرسش‌های فیزیک در آزمون سراسری سال‌های گذشته داشته باشید، خواهید دید که اکثر پرسش‌های این درس، تکراری هستند؛ یعنی در حدود 70 تا 80 درصد این پرسش‌ها، مشابه پرسش‌های کنکور سال‌های قبل هستند؛ پس حتماً به عنوان تمرین تست‌زنی، بررسی تست‌های کنکور سال‌های قبل را در این درس، نیز در برنامه خود بگنجانید.در مبحث مکانیک، برای یادگیری بهتر، تا می‌توانید، تست‌های متنوع و مسایل مختلف را، که در سطح کتاب درسی است، حل کنید.

     برای هر مبحث، با توجه به اهمیت آن و وقتی که دارید، بین 40 تا 50 تست انتخاب کنید. اگر مبحثی را به طور کامل نخواندید، به حل تست‏های تمرینی مربوط به آن نپردازید. در انتخاب تست‏های تمرینی، اولویت با تست‏های آزمون‌های سراسری سال‏های گذشته است؛ چون هم استاندارد هستند و هم تمام مطالب درسی را پوشش می‏دهند. در ابتدا، که به حل تست می‌پردازید، زمان را در نظر نگیرید و فقط خودتان را در میزان یادگیری‌ در تست‌زنی سؤالات آن مبحث محک بزنید و تست‌زنی سرعتی را به خرداد ماه محول کنید. تست‏هایی را که حل نکرده یا غلط حل کرده‌اید، حتماً علامت‏گذاری کنید؛ زیرا در این تست‏ها ضعف دارید و باید آن ضعف‏ها را برطرف کنید. در زمان مرور یک مبحث از درس فیزیک، به سراغ تست‌هایی که قبلاً به آنها پاسخ غلط داده یا اصلاً نتوانسته‌اید حل کنید، بروید. اگر باز هم در حل برخی از این تست‌ها مشکل داشتید، این موضوع به آن معنی است که شما باید مبحث مورد نظر را چندین بار دیگر بخوانید تا به طور کامل به آن مبحث و تست‌هایش مسلط شوید. در نهایت، پس از مرور نهایی این درس، به تست زنی سرعتی مبادرت کنید. 

تعطیلات نوروز؛ زمانی برای مطالعه برنامه‌ریزی شده

دوران عید یا دومین گذرگاه طلایی کنکور، یکی از فرصت‌های بسیار مهم در کنکور است که تاثیر زیادی بر نتیجه داوطلبان آن خواهد داشت. تعطیلات عید به طور معمول از ۲۵ اسفند شروع می‌شود و تا ۱۴ الی 15 فروردین ادامه دارد، و، در صورتی که به صورت درستی از آن استفاده شود، شامل حداقل۱۲ روز مطالعاتی خواهد بود. دانش‌آموزان در این ۱۲ روز مطالعاتی می‌توانند روزانه ۱۰ ساعت مطالعه کنند که در مجموع حدود ۱۲۰ ساعت می‌شود. ممکن است شما معتقد باشید با مطالعاتی که در طول سال تحصیلی داشته‌اید، بهتر است که در این ایام استراحت کنید؛ اما بدانید که بسیاری از رقبای شما در این دوران مطالعه خواهند کرد و به طور قطع، اگر شما این کار را انجام ندهید، از آنها فاصله خواهید گرفت؛ پس یکی از دلایل موفقیت داوطلبان برتر، این است که در چنین زمان‌هایی، که دیگران درس نمی‌خوانند، به خوبی از وقت و فرصت خود استفاده می‌کنند؛ البته حساسیت روزهای نوروز برای داوطلبان کنکور، به این معنی نیست که آنها در تعطیلات نوروز فقط و فقط درس بخوانند و استراحت و تفریح را بر خود حرام کنند، بلکه به این مفهوم است که آنها باید با یک برنامه‌ریزی درست و حساب شده، از این روزها بهترین استفاده را ببرند. در این دوره کوتاه، شما می‌‌توانید به جهش قابل ملاحظه‌ای دست یابید. برای آنکه شما عزیزان داوطلب بدانید که چگونه می‌توانید در این ایام، در نهایت آرامش به درس‌هایتان رسیدگی کرده و استراحت و تفریح نیز داشته باشید، این مقاله را مطالعه کنید.

مطالعه در دوران عید، دو مزیت مهم دارد:

1-    آمادگی مطالعاتی شما افت نمی‌کند

حتماً برای شما یا یکی از دوستانتان هم اتفاق افتاده است که در سال‌های گذشته، به دلیل مطالعه نکردن یا کم مطالعه کردن در دوران عید یا تابستان، پس از شروع مجدد مطالعه احساس کرده‌اید که کار دشواری در پیش دارید؛ البته در سال‌های گذشته، به دلیل نبودن حساسیت ویژه، این موضوع اهمیت چندانی نداشت، ولی در سال شرکت در آزمون سراسری، ارزش لحظات، بسیار زیاد و تعیین کننده است. یکی از زمان‌هایی که ممکن است شما در آن دچار افت یا پیشرفت درسی خوبی شوید همین ایام عید است، و اگر بدون برنامه و با اهمال پیش روید، ممکن است که تا آخر تعطیلات همین گونه باشید و به راحتی زمان‌های مهم خودتان را از دست بدهید.

2-    فاصله خود را با رقبایتان حفظ خواهید کرد

در دوران عید، برخی از داوطلبان کنکور، که رقبای شما نیز محسوب می‌شوند، درس می‌خوانند و برخی دیگر درس نمی‌خوانند؛ در این صورت، اگر شما خوب مطالعه کنید، از کسانی که درس نخوانده‌اند، سبقت گرفته و در ضمن، فاصله خود را نسبت به دانش آموزانی که درس خوانده‌اند، نیز حفظ کرده‌اید؛ پس برای دستیابی به یک رتبه خوب، لازم است که در روزهای عید به خوبی درس بخوانید و با برنامه‌ای حساب شده وارد عمل شوید.

      حالا که اهمیت مطالعه در روزهای تعطیل نوروز را به خوبی دریافتید، لازم است تا با برنامه درسی خوب، خود را برای انجام این کار آماده کنید. ضمناً به این موضوع توجه داشته باشید که به طور قطع، دسته‌ای از داوطلبان در روزهای عید مطالعه خواهند کرد و اگر شما جزو این گروه نباشید، از آنها عقب خواهید ماند. برای یک مطالعه خوب و مثمر ثمر، حتماً به مسایل زیر توجه داشته باشید:

الف- انگیزه و عمل را با هم به کار گیرید

تعطیلات عید برای بسیاری از مردم و از جمله تک تک شما داوطلبان عزیز، جذابیت خاصی دارد؛ زیرا، علاوه بر دید و بازدیدها، برنامه‌های سرگرم کننده تلویزیون یا مسافرت‌هایی که ممکن است به نقاط دور یا نزدیک انجام شود، این روزها را با زیبایی‌های خاصی همراه می‌کند. ممکن است دوست داشته باشید که در ایام نوروز مطالعه کنید، اما حال و حوصله انجام این کار را نداشته باشید؛ به ویژه اگر انجام کار سختی مثل مطالعه، در روزهایی باشد که بیشتر مردم در آن مشغول تفریح و شادی هستند. برای اینکه شروع به کار کنید و قدم اول را بردارید، به این فکر کنید که داوطلبان زیادی مشغول به مطالعه هستند و اگر شما هم این کار را انجام دهید، می‌توانید نتیجه بسیار خوبی بگیرید و سال بعد در چنین روزهایی، فارغ از هر گونه عذاب وجدان و ناراحتی، به شادی و تفریح مشغول باشید.

     سریع شروع کنید. وقتی شروع کردید، برداشتن قدم های بعدی ساده‌تر می‌شود و می‌بینید که انجام کار مورد نظر، آن‌قدرها هم که فکر می‌کردید، سخت نیست؛ در ضمن، توجه داشته باشید که رسیدن به هدف‌های شخصی، بیشتر با فشار روانی همراه است؛ زیرا بیشتر اوقات برای رسیدن به هدف با موانع مختلفی روبرو می‌شویم. اگر به راحت بودن زندگی معتقد باشید و خیال کنید که دیگران تلاش نمی‌کنند و موفق می‌شوند، به این نتیجه می‌رسید که مشکلی در کار شما وجود دارد و در نتیجه در برخورد با هر مشکلی از آن صرف نظر می‌کنید و جزیی‌ترین ناکامی‌ها برای شما غیرقابل تحمل می‌شود. پرکارها می‌دانند که زندگی پر از سختی است و می‌دانند که در راه رسیدن به هدف، موانع و ناکامی‌های متعددی در انتظار آنهاست. به همین دلیل، این افراد موانع را می‌پذیرند و با عزمی جزم به مقابله با آنها می‌روند.

ب- از شکست نترسید

بسیاری از داوطلبان عزیز، که تا الان مطالعه خیلی خوبی برای کنکور نداشته اند، گمان می‌کنند که این ایام، دیگر برای مطالعه دیر است. اگر شما نیز جزو این گروه هستید، به جای آنکه تسلیم افکار منفی شوید، نحوه برخورد با این افکار را بیاموزید تا تحت تاثیر آنها قرار نگیرید. لازم است که این افکار را یادداشت کنید تا بتوانید طرز فکر و احساستان را تغییر دهید. با نوشتن افکار منفی، متوجه می‌شوید که دلیل طفره رفتن شما از انجام کار، این است که درباره آن به طور غیرمنطقی فکر می‌کنید؛ برای مثال، شما فکر می‌کنید که ایام نوروز برای مطالعه تمام دروس دیر بوده و این موضوع از توان شما خارج است. ما به شما پیشنهاد می‌کنیم که به جای نگرانی، عنوان کاری را که می‌خواهید انجام دهید، در یک جدول بنویسید و به جای باور داشتن به تفکر همه یا هیچ، به خود بقبولانید که مجبور نیستید همه کارها را در این ایام انجام دهید. همین که در این تعطیلات، هر روز بخشی از درس‌های خود را مطالعه کرده یا چند تمرین را حل کنید، احساس بهتری خواهید داشت و دیگر به خود بدهکار نیستید.

پ- مهم ها را دریابید

نگاهی به آنچه قبلاً مطالعه کرده‌اید، بیندازید و ببینید که کدام یک از دروس را خوب مطالعه کرده و در کدام دروس ضعیف هستید، و اصلاً طبق بودجه بندی دروس، کدام درس‌ها یا مباحث مهم‌ترند و وضعیت شما در این درس‌ها چگونه است. وقتی به این سؤالات پاسخ دادید، می‌توانید برنامه خوبی را برای خود تنظیم کنید.

ت- برنامه‌ریزی کنید

اگر درباره زمان شروع کار خود تصمیم گرفته‌اید، بدانید که بلندترین گام را برای رسیدن به هدفتان برداشته‌اید. حتی پس از برنامه‌ریزی، امکان دارد با وجود آنکه تصمیم جدی گرفته‌اید، به برنامه خود پایبند نباشید و در اجرای آن کوتاهی کنید؛ در این صورت، لازم است فهرستی از عواملی را که ممکن است شما را از شروع کار باز دارد تهیه کنید و سپس به یافتن راه‌حل‌هایی برای برخورد با این مسایل بیندیشید. این روش به شما کمک می‌کند تا نگرش جامع‌تری نسبت به کاری که تصمیم به انجامش گرفته‌اید، داشته باشید و خواهید دید که بیشتر اوقات، یافتن یک راه حل مؤثر، راحت‌تر از آن است که تصور می‌کردید.

ث- توانتان را در نظر بگیرید

یکی از بزرگترین مشکلاتی که داوطلبان را بسیار زود از مطالعه خسته می‌کند، این است که برنامه درسی خود را بالاتر از توان و یادگیری خود در نظر می‌گیرند. این موضوع باعث می‌شود تا وقتی اولین مراحل مطالعه طبق برنامه انجام نشود، شما داوطلب عزیز دچار یاس و ناامیدی شده و دست از کار بکشید؛ به عنوان نمونه، برخی از داوطلبان، که بعضی از دروس را تا الان مطالعه نکرده اند، گمان می‌کنند که می‌توانند آن را در ایام عید به پایان برسانند، و وقتی در روزهای اول دچار مشکل می‌شوند و کند پیش می‌روند، زمین و زمان را مقصر دانسته و دست از مطالعه می کشند. به خودتان کمک کنید، با خودتان رو راست باشید و با در نظر گرفتن کاستی‌ها و نقاط قوت خود، یک برنامه ایده‌آل و خوب چیده و به آن پایبند باشید؛ در این صورت، اگر دچار یاس گردیدید، به خود نهیب بزنید که هنوز زمان زیادی را در دست دارید و با کمی تلاش و کوشش بیشتر، می‌توانید به برنامه‌تان عمل کرده و سپس مجدداً برنامه خود را مطالعه کرده و آن را معتدل‌تر کنید.

ج- در بهترین مکان مطالعه کنید

فضای خانه‌ها در دوران عید معمولاً، به دلیل دید و بازدید، شلوغ و نامناسب برای مطالعه است. ممکن است که حضور شما در منزل، مهمانان یا شما را ترغیب کند تا برای مدت کوتاهی هم که شده است، در دید و بازدید‌ها شرکت کنید. همین موضوع کافی است تا برای ساعت‌های متوالی، وقت و فکر شما درگیر شود. توصیه می‌کنیم که در دوران عید، مکان ساکتی را برای مطالعه انتخاب کنید. اگر امکان انجام چنین کاری برای شما وجود ندارد، بکوشید که خود را عادت دهید تا بر اساس ساعت مطالعاتی که از پیش تعیین می‌کنید، عمل نمایید؛ به این ترتیب که در اتاق خود بمانید و توجهی به رفت و آمدها نداشته باشید و در جواب مهمانی که به اتاق شما می‌آید، با متانت اشاره کنید که در حال درس خواندن هستید و زمان دیگری را به دیدن وی و صحبت با او اختصاص خواهید داد. یادتان باشد که گفتن یک «نه» کوچک، بهتر از عذاب وجدان چند ساعته بیان کردن یک «بله» دردسر ساز است!

چ- خوش بگذرانید

خوش‌گذرانی فقط این نیست که شما در تمام ایام عید، مشغول دید و بازدید و مسافرت و ... باشید. می‌توانید سه روز کامل را در این پانزده الی بیست روز، برای خودتان تعطیل کنید و در آن سه روز، فقط به استراحت و تفریح در هوای دلچسب بهاری و مهمانی و تمدد اعصاب بپردازید. در این سه روز، به هیچ عنوان مطالعه نکنید، بازی فکری و بحث و جدل نداشته باشید و بیشتر به انجام فعالیت‌های فیزیکی و گفتن و خندیدن و ورزش و تحرک سبک و استفاده از هوای بهاری بپردازید. ممکن است که در دید و بازدیدهای عید، به فامیل و دوست و آشنایانی که پشت کنکوری هستند، برخورد کنید. مواظب باشید که برخورد با این افراد و صحبت‌های آنها، شما را تحت تاثیر خود قرار ندهد.

حتماً به نکات زیر برای داشتن یک عید کنکوری دقت کنید:

1- یادتان باشد که این دوره، فقط دو الی سه هفته است و نباید انتظار داشته باشید که تمام کارها و مطالعات عقب افتاده خود را بتوانید در این دوره انجام دهید.

 

2- برنامه خود را پس از تنظیم، به یک فرد آگاه نشان دهید و، در صورت لزوم، از نظرات مشورتی وی بهره بگیرید.

3- اگر در پایان یک هفته، متوجه شدید که بخش قابل ملاحظه‌ای از تصمیمات خود را اجرا نکرده‌اید، برنامه‌تان را بازبینی کرده و قسمت‌های کم اهمیت‌تر آن را حذف کنید.

4- هر قدر هم پایه درسی تان ضعیف باشد، هیچ درسی را به طور کامل حذف نکنید. در این گونه دروس می‌توانید مباحثی را بیابید که مطالعة آن مباحث برایتان ساده‌تر باشد.

5- اگر تا الان طبق  برنامه خود خوبی پیش رفته‌اید، سعی کنید که در این ایام، همه دروس را در برنامه خود داشته باشید.

6- به پشت کنکوری‌ها توصیه می‌شود که ایام نوروز را به جمع بندی دروس سال آخر اختصاص دهند. در این دوره می‌توان به رفع اشکلات مربوط به دروس سال آخر پرداخت و با جمع‌بندی دروس برای مرحله پایانی، که مرور همه سر فصل‌هاست، آماده شد.

7- برنامه درسی، گامی مؤثر در داشتن یک نوروز تحصیلی است. به صورت هفتگی و روزانه، برنامه خود را تنظیم کنید تا بتوانید از تمام ساعات بیکاری‌تان در ایام نوروز استفاده کنید. از هر برنامه چند نسخه تهیه کنید و آن را در نقاطی که بیشتر به آنها رفت و آمد دارید، بچسبانید. انجام این کار باعث می‌شود تا حواستان بیشتر به برنامه درسی باشد.

8- زمان برای بازی و سرگرمی و مسافرت، بسیار است. دوستان شما در حال سفر هستند، ولی شما با دوره کردن درس‌های گذشته، که اولین گام در آماده شدن برای بخش پایانی سال حضور در آزمون سراسری است، می‌توانید آنها را کاملاً از گردونه رقابت خارج کنید! 

استعداد تحصیلی

لینک ثبت نام در این آزمون ها

هزینه ها

زبان و ادبیات فارسی را چگونه بخوانیم؟

درس زبان و ادبیات فارسی، یکی از مهم‌ترین دروس عمومی در آزمون سراسری است. این درس، برخلاف دو درس عمومی دیگر، یعنی زبان انگلیسی و عربی، در برگیرنده زبان رسمی ماست؛ زبانی که با آن با یکدیگر صحبت کرده و ارتباط برقرار می‌کنیم؛ اما اهمیت این درس، جدای از ضریب بالای آن (ضریب 4)، در مقایسه با دیگر دروس عمومی، به تنوع مباحث و موضوعاتی برمی‌گردد که در بیست و پنج سؤال مطرح شده از داوطلبان خواسته می‌شود. سؤالات زبان و ادبیات فارسی در آزمون سراسری در یکی دو دهه اخیر، نسبت به گذشته، از حیث شکلی و محتوایی، تغییراتی اساسی کرده و این تغییرات، سبب دشوارتر شدن سؤالات و مفهومی شدن آنها شده است؛ به گونه‌ای که بدون تسلّط خوب بر مفاهیم و موضوعات کتاب‌های زبان و ادبیات فارسی و دقت و تامل در برخی از جزییات آنها، نمی‌توان نتیجه رضایت بخشی در این درس کسب کرد. اهمیت دیگر درس ادبیات در این است که اولین درس دفترچه آزمون عمومی است و خوب یا بد تست زدن در این درس، می‌تواند تاثیر زیادی بر روحیه داوطلب بگذارد.

سؤالات زبان و ادبیات فارسی در آزمون سراسری، جز دو بخش لغت و تاریخ ادبیات، که سؤالات آن ارتباط مستقیمی با کتاب درسی دارد، در دیگر بخش‌ها (املاء، آرایه‌های ادبی، زبان فارسی و قرابت معنایی)، ارتباط صد درصد مستقیمی با کتاب درسی ندارد و مواد آن بعضاً از کتاب‌هایی به غیر از کتاب‌های درسی انتخاب می‌شود. بودجه‌بندی این سؤال‌ها به این ترتیب است:

1) لغت: دو تا سه سؤال، به معنی لغت اختصاص دارد. برای پاسخگویی به سؤالات این بخش، دانش‌آموزان، علاوه بر تسلّط کامل به واژه‌نامه‌های کتاب‌های ادبیات پایه‌های مختلف، باید با معانی برخی از واژه‌های مهم، که در واژه‌‌نامه‌ها نیامده است نیز آشنا باشند.

2) املاء: از مبحث املاء، معمولاً دو سؤال طرح می‌شود. در این بخش، متنی خارج از کتاب‌های درسی انتخاب می‌شود؛ امّا لغاتی که در این متن‌ها غلط املایی محسوب می‌شوند، به گونه‌ای در کتاب‌های درسی وجود دارند. آشنایی با لغات مهم املایی کتاب‌های زبان و ادبیات فارسی، شرط پاسخگویی به سؤالات املاء است.

3) زبان فارسی: از این بخش معمولاً پنج تا شش سؤال مطرح می‌شود. شمارش واج، تکواژ و واژه، ساختمان واژه، مباحث متعدد گروه اسمی، جمله‌های چند جزیی و ویرایش، عمده مباحثی است که در این چند سال از آنها سؤال طرح شده است. از مباحثی دیگر، چون فرایندهای واجی، کلمات دخیل، شیوه‌ بلاغی و تشخیص اضافه‌های تشبیهی و استعاری نیز در آزمون سراسری سؤالاتی طرح شده است. برای پاسخگویی به سؤالات زبان فارسی، علاوه بر مطالعه کتاب درسی و حل تست‌های سراسری، مطالعه کتاب‌های کمک آموزشی نیز توصیه می‌شود.

4) تاریخ ادبیات: سه سؤال از پرسش‌های این آزمون به تاریخ ادبیات اختصاص دارد. برای پاسخگویی به سؤالات این بخش، باید درآمدهای آغازین فصل‌های کتاب‌های ادبیات فارسی، نکات تاریخ ادبیاتی آغاز درس‌ها و اعلام ادبیات فارسی کتاب‌ها را به دقت مطالعه کرد.

5) آرایه‌های ادبی: از مبحث آرایه، سه سؤال مطرح می‌شود. از آنجایی که ابیات و شواهد سؤالات آرایه‌های ادبی، اکثراً خارج از کتاب‌های درسی است، در نهایت، درک و شناخت عمیق هر یک از آرایه‌ها و تشخیص آنها در ابیات خارج از کتاب‌های درسی، شرط پاسخگویی به سؤالات این بخش است. بهتر است که شما داوطلبان  رشته‌های غیر علوم انسانی نیز، با مباحث و موضوعات آرایه‌های ادبی، در حد کتاب آرایه‌های ادبی علوم انسانی آشنا شوید.

6) قرابت معنایی و تناسب مفهومی: هشت تا نه سؤال به قرابت معنایی اختصاص دارد. در این بخش، معمولاً بیت یا عبارتی از کتاب درسی انتخاب و ابیاتی خارج از کتاب‌های درسی در گزینه‌ها درج می‌شود؛ در این حال، داوطلب باید به تناسب و اشتراک مفهومی این ابیات پی ببرد و گزینه درست را انتخاب کند. درک عمیق مفاهیم کتاب‌های درسی ادبیات و تشخیص این مفاهیم در ابیات و عبارات خارج از کتاب، شرط پاسخگویی به سؤالات این بخش است. داوطلبان عزیز باید توجه داشته باشند که یک مفهوم و مطلب را می‌توان به شکل‌های گوناگون بیان کرد.

الف) معنای لغات و اصطلاحات و املاء لغات

برای تقویت این قسمت، درس‌ها و متن‌های ادبی را بخوانید و به معانی لغات و اصطلاحات و کنایه‌هایی که در آنها به کار رفته است، نیز توجّه کنید. برای یافتن معانی لغات، حتماً از قسمت واژه‌ها و اعلام در انتهای کتاب استفاده کنید و تنها به توضیحات مدرّسان و معلمان یا اطّلاعات شخصی‌تان اکتفا نکنید. همچنین معانی گوناگون یک واژه را یاد بگیرید.

درس‌هایی را که جمله های آنها سخت تر است، با دقّت بیشتری بخوانید و سطر به سطر آنها را معنی کنید و از اصطلاحات، کنایه‌ها و ... که در آنها به کار رفته است، غافل نشوید. درس‌ها را به گونه‌ای مورد مطالعه قرار دهید که اگر سؤالاتی با عنوان درک مطلب از آن درس‌ها مطرح شد، توانایی پاسخگویی به آن سؤالات را داشته باشید (درک مطلب، گونه‌ای سؤال است که در مورد مفهوم متن و منظور نویسنده از کاربرد جمله‌ای خاص، از شما پرسش می‌‌کند).

اشعار را بخوانید و آنها را معنی کنید. در اشعار به آرایه‌های ادبی، کنایه‌ها و استعاره‌ها توجّه کنید. معانی اشعار را بیت به بیت مطالعه کنید. توجّه داشته باشید که درک عمیق معانی اشعار، بسیار مهم است؛ چون در آزمون سراسری سال‌های اخیر، به اشعار و کشف ارتباط میان آنها توجّه ویژه‌ای شده است. برای حفظ کردن لغات و اصطلاحات، می‌توانید از دو روش زیر در هنگام مطالعه و یادگیری، استفاده کنید:

روش اوّل: استفاده از کلمات هم خانواده است؛ مثلاً، برای حفظ معنی کلمه «مقیم» ببینید که چه کلمه هم خانواده‌ای از آن را می‌شناسید (اقامت کننده) و به کمک آنها کلمه مورد نظر را فرا گیرید (مقیم یعنی اقامت‌کننده؛ کسی که در مکانی مسکن گزیده است).

روش دوم: تداعی معانی است. در این روش، ببینید که واژه یا لغت مورد نظر در ذهن شما چه معنایی را تداعی می‌کند؛ مثلاً کلمه «مهد» شما را به یاد کلمه مهد کودک می‌اندازد که به معنی محل نگهداری کودک است؛ بنابراین، مهد به معنی محل نگهداری و گهواره است. شما در اینجا معانی کلمات ناآشنا را با کلماتی که برای ذهن شما آشنا هستند، پیوند می‌زنید. مثال دیگر، کلمه «محظوظ» است که شما را به یاد حظ کردن (به معنی بهره‌مند شدن) می‌اندازد؛ پس، محظوظ به معنی «بهره‌مند شده» است.

سعی کنید که با استفاده از این روش‌ها و خلاقیّت، علاوه بر اینکه مطالب را بهتر به حافظه می‌سپارید، مطالعه درس ادبیّات را نیز برای خودتان شیرین‌تر کنید؛ مثلاً وقتی معنی لغات را حفظ می‌کنید، کمی چاشنی خنده‌دار به ذهن خود هدیه کنید تا هم از حالت خشک صرف یادگیری لغت بیرون آید و هم یادگیری آسان‌تر شود. می‌توانید از میان لغات سخت، لغت هفته انتخاب کنید و در طی هفته که ادبیات دارید به آن لغت توجه خاص داشته باشید. می‌توانید علاوه بر استفاده از جعبه «لایتنر» از چسباندن لغات بر در و دیوار نیز برای یادگیری بهتر آنها استفاده کنید. اگر از جعبه «لایتنر» استفاده می‌کنید، روی فیش‌های این جعبه می‌توانید معانی اصطلاحات و واژه‌ها و عبارات مهم و حتی معانی ضرب‌المثل‌ها یا کنایه‌ها و استعاره‌ها را نیز یادداشت کنید؛ علاوه بر این، به لغاتی که مشابه همدیگر هستند نیز توجه کنید و آنها را روی یک فیش یادداشت کنید.

برای تقویت این قسمت از ادبیات، کارهای زیر را حتماً انجام دهید:

1ـ حتماً لغات و اصطلاحات مهم کتاب‌های درسی را با رنگ‌های مختلف مشخص کنید.

2ـ لغت‌های مهم املایی یا معنایی را پس از مشخص کردن در کتاب، در خلاصه‌ خود وارد کنید.

3ـ سعی کنید که هفته‌ای 5/1 تا 2 ساعت در زمان‌های مختلف (مثلا سه روز، روزی سی دقیقه) لغات ادبیات را مرور کنید.

4- لغات انتهای کتاب را هرگز فراموش نکنید و حتماً آنها را هم با دقت زیادی مطالعه کنید.

5- سعی کنید که حتماً درس‌های گروه کلمات املایی زبان فارسی را با دقت زیادی مطالعه کنید و آنها را یاد بگیرید.

ب) تاریخ ادبیات

این قسمت از کتاب ادبیّات، که به زندگی شاعران و نویسندگان اشاره می‌کند و در آنها موضوعاتی مانند: سال تولد و فوت، محل تولد، نام آثار آنان و محتوای آنها و به طور کلی هرگونه اطلاعاتی را درباره آنها مطرح می‌کند، به خاطر تعداد زیاد نویسندگان و شاعران، که در کتاب ادبیّات مطرح شده است، بیشتر امکان دارد که فراموش شود؛ پس این قسمت از درس ادبیات، به صورت اساسی، نیاز به حفظ کردن دارد. برخی از داوطلبان با حفظ کردن این مطالب مشکل دارند و زود مطالب این بخش را فراموش می‌کنند؛ اما باید به این نکته توجه داشته باشید که برای کسب یک درصد قابل قبول در درسی که بیشتر داوطلبان در آن، نمره خوبی را کسب می‌کنند، انجام این کار، بسیار مهم است؛ با این همه، کارهایی وجود دارد که انجام آنها فراموشی را کاهش می‌دهد. در زیر به برخی از آنها اشاره می‌کنیم:

1ـ حتماً مطالب مورد نیاز تاریخ ادبیات را دسته‌بندی کنید. این کار می‌تواند به صورت قرن‌های مختلف یا موضوعی یا هر طور که خودتان می‌خواهید، انجام پذیرد. این عمل باعث می‌شود که مطالب را دیرتر فراموش کنید. حتماً تاریخ ادبیات را در خلاصه‌ خود به صورت دسته‌بندی شده بنویسید؛ یعنی علاوه بر اینکه در مورد یک شخص، قرن، نام کتاب و ... توضیحات را از هم جدا می‌کنید، افراد مختلف را نیز طبقه‌بندی کنید؛ مثلاً شاعران معاصر و شاعران قرن سه و ....

2- سعی کنید که خلاصه‌ خود را به صورت جذاب و با رنگ‌های مختلفی بنویسید تا تصویر بهتری از آن در ذهنتان شکل بگیرد. از آنجایی که مطالب حفظی برای ماندگاری بهتر و بیشتر، نیاز به مرور شدن دارند، بسته به برنامه درسی و نیاز خودتان، حتماً زمانی را برای مرور، هر چند مرورهای سریع، در نظر بگیرید.

3ـ اعلام انتهای کتاب‌ها را فراموش نکنید و اگر توانستید، نکته‌های آنها را نیز در خلاصه خود اضافه کنید.

4- روش‌های خاصّی برای حفظ اسامی و نکات و... ابداع کنید؛ مثلاً برای یادگیری و حفظ مطالب از تکنیک‌هایی نظیر مخفّف‌ها استفاده کنید؛ مثلاً برای حفظ آثار خمسه نظامی گنجوی، که عبارتند از: مخزن الاسرار، لیلی و مجنون، خسرو و شیرین، هفت پیکر و اسکندرنامه، با استفاده از حروف اوّل آنها می‌توان کلمه مخفّف «ملخ‌ها» را ساخت و از این کلمه برای یادآوری آثار نظامی استفاده کرد.

5- خلاصه‌ای از مطالب کتاب را به صورت فیش درآورید تا در زمان‌های مناسب بتوانید آنها را مرور کنید.

6- گرچه به خاطر راحتی خودتان و سهولت در یادگیری‌تان، این شما هستید که باید تصمیم بگیرید که چگونه خلاصه‌برداری کنید، اما پیشنهاد ما این است که در بالای این فیش‌ها، نام شخصیّت مورد نظر خود را بنویسید و اطّلاعاتی را که درباره این شخصیّت در کتاب‌های درس ادبیّات می‌بینید، در پایین آن یادداشت کنید؛ از جمله قرنی که در آن می‌زیسته‌اند، آثار، محتوای آثار، سبک ادبی، نگارش نویسنده یا ویژگی‌های خاص نگارش او، شاگردان و هم عصران معروف آن و به طور کلی هر گونه اطّلاعاتی را که در کتاب‌های درسی درباره آنها آمده است، به طور خلاصه در این بخش یادداشت کنید. در پایان، لازم است یادآوری شود که در تهیه این فیش‌ها و خلاصه‌ها، حتماً به قسمت اعلام در انتهای کتاب توجّه کنید؛ زیرا این بخش، بسیار مورد توجّه طراحان سؤال است.

پ) آرایه‌های ادبی

آرایه‌های ادبی، دارای تعاریف و موضوعاتی است که تنها حفظ کردن آنها، کمک چندانی در پاسخ دادن به سؤالات نمی‌کند؛ به ‌طور مثال، شاید همه بدانند که تعریف تشبیه چیست یا استعاره کدام است، اما نکات ریز و کاربردها و مثال‌های این موارد، از تعاریف آنها مهم‌تر است. برای اینکه در تست زنی آرایه‌های ادبی موفق باشید، حتماً سعی کنید که بسیار تمرین نمایید. تمرین کردن در این بخش، بسیار مهم است؛ پس سعی کنید تا می‌توانید، در اشعار مختلفی که در کتاب‌های درسی و غیردرسی آمده است، دنبال آرایه‌های ادبی بگردید و تمام بحث‌هایی را که خوانده‌اید، در این اشعار پیاده کنید. برای اینکه همه آرایه‌ها، برای زمان بیشتر و به صورت بهتری در ذهنتان بماند، حتماً هر آرایه را با یک رنگ خاص بنویسید و برای هر آرایه، مثال‌های جالب و به خاطر ماندنی را حفظ کنید. با انجام این دو کار، خواهید توانست پاسخ سؤالات راجع به آرایه در‌ آزمون سراسری را نیز خودتان استنباط کنید و آنها را علامت بزنید؛ فقط کمی تمرین می‌خواهد. اگر لازم دیدید، می‌توانید نکته‌های مهم برخی از ابیات در زمینه‌ آرایه را نیز در خلاصه‌ خود وارد کنید.

ت) زبان فارسی

زبان فارسی نیز، مانند آرایه‌های ادبی، از جمله بخش هایی از ادبیات است که یادگیری صرف قواعد آن، کمک مؤثری به تست زنی در این مبحث نمی‌کند؛ زیرا شما باید بعد از خواندن قواعد، بتوانید آنها را در جمله بیابید و درک کنید. برای انجام این کار، ابتدا حتماً کلیات مباحث و تعاریف را با مطالعه‌ کتاب یاد بگیرید و بعد از آن، تا می‌توانید، تست استاندارد بزنید تا با نکته‌های ریز زبان فارسی نیز آشنا شوید؛ به ‌طور مثال، مبحث تعداد تکواژه، مبحث سنگین و وقت‌گیری است؛ اما این موضوع نباید باعث شود تا شما این مبحث را کلاً رها کنید. پس از اینکه هر مبحث زبان فارسی را خواندید، تا می‌توانید، تست بزنید. هر چند ممکن است تست‌هایی که از این قسمت مطرح شود آسان باشد، اما توجه داشته باشید که در صورت کار نکردن روی زبان فارسی، امکان آن هست که نمره چند تست را از دست بدهید.

ث) قرابت معنایی

 آخرین و شاید مهم‌ترین قسمت ادبیات در آزمون سراسری، قرابت معنایی است. قرابت معنایی، کاملاً به درک ادبی شما مربوط است و شاید تنها کاری که می‌توان برای بهبود قرابت معنایی انجام داد، بالا بردن درک ادبی و درک معانی و مفاهیم شعرهای مختلف است. برای یادگیری بهتر مبحث قرابت معنایی، سعی کنید که کتاب شعری تهیه کرده و مفهوم شعرهای مختلف آن را درک کنید و ارتباط آن را با اشعار کتاب فارسی بیابید. اصلاً لازم نیست که هر روز مقدار زیادی از این کتاب را بخوانید؛ حتی اگر فقط روزانه ده بیت شعر از این کتاب بخوانید نیز بسیار خوب است؛ اما سعی کنید که این کار را حتماً به ‌طور مداوم انجام دهید تا به مرور زمان، درک شما از ادبیات و اشعار مختلف، بالا برود یا بتوانید راحت‌تر سؤالات را پاسخ دهید؛ البته اگر در این قسمت از ادبیات مشکل دارید، فراموش نکنید که در مدت کوتاه، پیشرفت فوق‌العاده‌ای برای شما حاصل نخواهد شد؛ اما اگر این کار را به صورت مداوم انجام دهید، مطمین باشید که نتیجه‌اش را در آزمون سراسری می‌بینید.

شما داوطلبان عزیز باید توجه داشته باشید که حتماً تا قبل از عید، حداقل یک بار، همه‌ کتاب‌هایتان را تمام نموده و نکته‌های مهم آنها را استخراج کرده و خلاصه‌برداری نمایید و هر چند وقت یک‌بار، آنها را مرور کنید. مطمین باشید که حتماً موفق خواهید شد. 

 

در مسیر کنکور، «معلم» کجای راه است؟

گاه برخی از دانش‌آموزان (به خصوص دانش‌آموزان کنکوری) تصور می‌کنند که در مدرسه وقتشان گرفته می‌شود و آنها به تنهایی و به یاری کتاب‌ها یا «سی دی»‌های کمک آموزشی می‌توانند نتیجه بهتری بگیرند. این گروه از دانش‌آموزان تصور می‌کنند که برخی از معلم‌های مدرسه کُند پیش می‌روند یا دانش لازم را برای موفق کردنشان در آزمون سراسری ندارند، و آنها به تنهایی و با اتکا بر خود (به ویژه در ترم دوم یا ماه‌های منتهی به آزمون سراسری) به آسانی مطالب را فرا می‌گیرند و مقولۀ خودآموزی به نظرشان بهتر و مفیدتر جلوه می‌کند. این قبیل دانش‌آموزان احساس می‌کنند که یادگیری از معلم‌ها به معنای تسلیم شدن به قدرت آنهاست؛ در نتیجه به توصیه‌های معلم‌های خود کاملاً توجه نمی‌کنند و ترجیح می‌دهند که کارها را به روش خودشان انجام دهند.

این در حالی است که مهم‌ترین نکته برای یک داوطلب آزمون سراسری، کسب دانش علمی و آمادگی برای آزمون سراسری به مؤثرترین شیوۀ ممکن است، و برای دست‌یابی به این هدف، هر دانش‌آموزی به معلم‌هایی نیاز دارد که دانش آنها را بپذیرد و تسلیم دانایی آنها شود. پذیرش این نیاز، نشانۀ نادانی یا کم هوشی یک دانش‌آموز نیست؛ بلکه تنها ضعف موقّت یک دانش‌آموز را آشکار می‌سازد تا به کمک معلمانش بر آن غلبه کند.

باید بپذیریم که آموختن، نیاز به حس تواضع و فروتنی دارد. ما باید اعتراف کنیم که معلّم‌های ما، افرادی هستند که آشنایی بیشتر و دانش عمیق‌تری نسبت به ما دارند و دلیل نیاز ما به آنها این است که فرصت کم است و ما باید بتوانیم، با وقت و انرژی محدودی که داریم، از این آزمون سربلند بیرون بیاییم؛ پس ما نمی‌توانیم بر اساس قانون آزمون و خطا جلو برویم و از طریق کتاب‌های کمک آموزشی و توصیه‌هایی که از رسانه‌های جمعی می‌شنویم، مرحله یادگیری و دست‌یابی به آمادگی را طی کنیم.

نمی‌گوییم که معلم، راه میان‌بر را به ما نشان می‌دهد؛ بلکه وی فرآیندی را که باید طی شود، تا حد امکان، ساده و مؤثر می‌سازد. سال‌های تجربه آموزی، به معلم‌های ما، درس‌هایی با ارزش و راهبردهایی مؤثر برای فراگیری آموخته است. با بهره گیری از آنها، دانش و تجاربشان، متعلق به ما خواهد بود و این دلسوزان عرصة آموزش می‌توانند ما را از پیمودن راه‌های فرعی و غیر ضرور و خطاهای احتمالی، مصون دارند.

همچنین دبیرانمان در هنگام عمل، ما را تحت نظر می‌گیرند و بازخوردهای لازم را می‌دهند؛ ضمن آنکه توصیه‌های آنها نیز، بر اساس شرایط و نیازهای ماست. وقتی ما به روش متمرکز، مطلبی را می‌آموزیم، حواس پرتی کمتری را تجربه می‌کنیم و آموخته‌های ما، به خاطر شدت تمرکز و تمرین‌هایمان، به شکل عمیق‌تری در ذهنمان نهادینه می‌شوند و ایده‌ها و رشد فکری ما در زمان کوتاه‌تری به شکوفایی می‌رسند.

در این میان، آن چه بر غنای رابطه بین معلم و دانش‌آموز می‌افزاید و آن را تقویت می‌کند، کیفیت احساسی رابطه بین آنهاست. وقتی معلم احساس کند که شما حسی ارزشمند برای عرضه و ارایه به وی دارید، مثلاً اشتیاق زیاد برای فراگیری، تواضع و فروتنی نسبت به معلم، انرژی جوانی برای موفقیت و ... دارید، می‌تواند رابطۀ احساسی قدرتمندی با شما برقرار کند و خود شما نیز به لحاظ احساسی مجذوب او می‌شوید. فایدۀ این رابطۀ احساسی دو جانبه این است که منجر به گشودن راه‌هایی به سوی شما می‌شود. وقتی شما کسی را تحسین می‌کنید، مستعد دریافت و تقلید کردارهای او می‌شوید و از آن پس، به او توجه بیشتری می‌کنید. فعالیت نورون‌های آیینه‌ای شما افزایش می‌یابد و اجازه می‌دهد تا فرایند یادگیری، در سطحی بالاتر از انتقال معمول دانش انجام شود و طرز تفکر شما را نیز تحت تاثیر قرار دهد.

در پایان، فواید حضور در کلاس درس و دل سپردن به کلام و درس معلم را یک بار دیگر فهرست‌وار بیان می‌کنیم:

* معلم‌های با تجربه، روش‌ها و نکاتی را می‌دانند که نتیجه 20 تا 30 سال تدریسشان است و این نکات در هیچ کتابی دیده نمی‌شود.

* موفقیت، بدون یک دبیر خوب، سخت، اما امکان‌پذیر است و تلاش مضاعفی را می‌طلبد.

* یکی از مهم‌ترین عواملی که موجب شده است تا نظام آموزشی فنلاند در برنامه ارزیابی تحصیلی دانش‌آموزان (آزمون پیزا) در صدر جهان قرار گیرد، روابط مثبت و خوب بین معلم و دانش‌آموزان است؛ زیرا دانش‌آموزان همیشه احساس می‌کنند که در کلاس مورد پذیرش هستند، معلم‌ها با رویی گشاده با آنها روبرو می‌شوند، و  احساس همدلی و درک متقابل بین معلم و دانش‌آموز، در سطحی بالا قرار دارد، و این موضوع، نه تنها عاملی در موفقیت تحصیلی دانش‌آموزان است، بلکه حتی میزان مشارکت اجتماعی دانش‌آموزان در فعالیت‌های فوق برنامه مدرسه، کارهای گروهی و حتی رابطه با همسالان را نیز بهبود می‌بخشد.

دلیل نیاز ما به معلم‌هایمان این است که فرصت کم است و ما باید بتوانیم، با وقت و انرژی محدودی که داریم، از این آزمون سربلند بیرون بیاییم؛ پس ما نمی‌توانیم بر اساس قانون آزمون و خطا جلو برویم و از طریق کتاب‌های کمک آموزشی و توصیه‌هایی که از رسانه‌های جمعی می‌شنویم، مرحله یادگیری و دست‌یابی به آمادگی را طی کنیم